Category: Veiðitækni

Ég hef átt ketti og þeir hafa kennt mér ýmislegt, meira að segja ýmislegt annað en það að eigandanum ber að stjana við þá hvenær sem þeir telja sig eiga það skilið. Kettirnir mínir hafa kennt mér að það sem er eftirsóknarvert, það hreyfir sig. Fluga á glugga sem trítlar í rólegheitum upp rúðuna er hreint ekki eins skemmtileg og fluga sem tekur rokur annað slagið, suðar og hamast með látum.

Flugurnar sem veiðimenn nota ættu að fylgja sömu reglu. Þær ættu að geta tekið rokur, lyfst annað slagið upp úr dýpinu og leitað upp að yfirborðinu. Vitanlega eru þær flugur til sem ber að draga inn með svo hægum drætti að þær hreyfist var úr stað, t.d. Blóðormur. En á einhverjum tímapunkti ættu allar flugur að taka kipp, hreyfast áberandi þannig að þær veki viðbrögð eða kveiki áhuga fisksins.

Þegar við veiðum flugur eins og Pheasant Tail þá skiptir þetta mjög miklu máli. Pheasant Tail sem ekki hreyfir sig eins og skordýr, það er dautt skordýr í augum fisksins og þá er næsta víst að hann verður afhuga flugunni. Við lok hvers inndráttar, rétt í þá mund sem flugan er komin svo nærri stangarendanum að ekki verður lengra dregið inn, þá ættum við að lyfta flugunni upp að yfirborðinu, líkja eftir skordýrinu sem sækir upp að yfirborðinu til að klekjast út. Ef við drögum fluguna inn með sama hraða, í sama takti og með sömu hreyfingu frá því hún lendir í vatninu og þangað til við tökum hana upp í næsta kast, þá erum við að drepa hana úr leiðindum og fiskurinn hefur hreint ekki áhuga á dauðri fæðu.

Þetta hafa snillingar á borð við Ray Bergman, Frank Sawyer og Jim Leisenring reynt að innprenta okkur í áratugi. Sumir veiðimenn hafa tekið mark á þessu, aðrir ekki. Það er ekki erfitt að greina þessa veiðimenn í sundur. Þeir þekkjast auðveldlega sem hafa náð tökum á þessu, meðvitað eða ómeðvitað, það eru þeir sem veiða fisk sama hver flugan er.

Í veiðiferðum heyrir maður alltaf eitthvað spaugilegt, annað hvort frá veiðifélögum eða áhorfendum. Já, áhorfendum að stangveiði er sífellt að fjölga á Íslandi. Fjölgun ferðamanna hefur vissulega sett sitt mark á stangveiði á Íslandi, rétt eins og flest annað á liðnum árum. Fyrir utan áhorfendur á gömlu Elliðaárbrúnni og mögulega á nokkrum fleiri stöðum, þá hafa veiðimenn ekkert endilega átt því að venjast að veiða berskjaldaðir fyrir augum og orðum áhorfenda á Íslandi. Þetta hefur aðeins verið að breytast á liðnum árum og það kemur fyrir að veiðimenn upplifa sig sífellt berskjaldaðri fyrir góni og glósum áhorfenda á veiðislóð. Blessunarlega eru flestir veiðistaðir á Íslandi þannig að veiðimenn eiga mjög auðvelt með að gleyma stað og stund þannig að áhorfendur fara mjög sjaldan í taugarnar á þeim. Ef veiðimaður setur óvart í einn svona ferðamann, þá er víst rétt að árétta að það er svona veiða og sleppa lögmál í gildi á ferðamönnum, kannski svona hálfgerð klakveiði. Við gómum þá, kreistum og sleppum síðan lausum og vonum að þeir komi aftur að ári.

Annars er það víst eitthvað fleira sem veiðmenn geta gleymt á veiðislóð heldur en stað og stund. Í sumar sem leið heyrði ég í veiðimanni sem hreint og beint hélt því fram að hann hefði gjörsamlega gleymt því hvernig veiða ætti urriða. Allt þetta bleikjustúss hefði bara alveg náð að þurrka kunnáttu og reynslu urriðaveiði út úr kollinum á honum. Þetta fannst mér spaugilegt, sérstaklega í ljósi þess að á þessum tímapunkti vissi ég nákvæmlega að viðkomandi aðili hafði veitt fjórum urriðum fleiri heldur en ég yfir sumarið. Þegar upp var staðið, þá þurfti reyndar ekki nema einn góðan göngutúr niður að Ljótapolli til að viðkomandi hætti þessu spaugi. En skaðinn var skeður hvað mig varðar, gat maður hreint og beint gleymt því hvernig ætti að veiða fisk? Getur minnið farið svo illa með mann að það hreinlega rænir mann þessari ánægju lífsins? Þetta var svo óþægileg tilhugsun að ég fjölgaði snarlega öllum veiðiferðum, ég ætlaði sko ekki að taka sénsinn á því að minni mitt tæki upp á einhverri ótukt.

Nú ætti eiginleg allt að vera að gerast, sumarið sprettur fram undan síðustu vorhretunum og vötnin taka við sér hver af öðru. Þó enn sé nokkur tími í að rollum verði hleypt á fjall, er þegar farið að gæta ákveðinnar hjarðhegðunar þar sem örlítil græn slikja er farin að sýna sig. Veiðimenn streyma hver af öðrum í svipaðar áttir, nálgast hvorn annan af varúð á veiðistað, það er aldrei að vita hvernig næsti maður er að koma undan vetri.

Það hefur lengi viljað loða við þennan þriðjung þjóðarinnar, þ.e. stangveiðimenn að þeir sækja á sína staði og þá sérstaklega ef sá staður hefur gefið sérstaklega vel, áður fyrr. Vitaskuld eru ákveðin vötn sem koma fyrst undan vetri og ekkert óeðlilegt að þangað flykkist veiðimenn fyrst á sumrin. En þar með er veiði ekki gefin, hún er nánast ekki einu sinni sýnd þessar fyrstu vikur sumars. Samt er það svo að þegar maður lítur yfir sjóndeildarhringinn við ákveðin vötn, þá er engu líkara en aðeins einn staður gefi þessa dagana við hvert þeirra.

Eins og sauðirnir hafa lært í gegnum aldirnar, þá þarf stundum að hafa svolítið fyrir því að finna fyrstu grænu tuggur sumarsins og alls ekki víst að forystusauðurinn hafi alltaf rétt fyrir sér hvar hana er að finna. Þeir eru til sem stendur slétt á sama hvort þeir eru kallaðir villuráfandi, þeir kljúfa sig frá hjörðinni og leita fanga þar sem eðlisávísunin segir þeim að grasið geti verið grænna. Stundum gengur þetta upp hjá þeim, stundum ekki, en oftar en ekki eru þetta feitustu sauðirnir í hjörðinni þegar kemur að því að hleypt er á fjall þegar sumarið hefur endanlega gengið í garð. Ég leita yfirleitt veiði snemmsumars á þeim stöðum þar sem hjarðirnar hafa ekki troðið svörðinn. Stundum gengur það upp, stundum ekki, en ég græði alltaf eitthvað á því að breyta út af vananum. Ykkur er alveg frjálst að kalla mig villuráfandi, ég fitna af fleiru en fiskum.

Flestir eru kunnugir því hvernig veiðimenn veiða tvær flugur á taumi, aðal- og aukaflugu, veiða með dropper eða afleggjara eins og kallað er. Þetta er sagt auka veiðimöguleika manna til muna og vissulega hef ég séð veiðimenn raða inn fiskum á sitthvora fluguna, þó algengara sé að menn veiði aðallega á aðra þeirra. Þá velja menn mismunandi týpur á tauminn, eina til að laða fiskinn að, vekja forvitni hans, en hina sem hann svo tekur þegar hún skýst inn í sjónsvið hans.

En það er líka hægt að veiða tvær flugur á allt annan hátt. Við veiðifélagarnir rottum okkur yfirleitt saman þegar við komum á veiðislóð um það hvaða flugu hvort okkar um sig byrjar á að veiða. Já, við veiðum tvær mismunandi flugur þar til ein þeirra hefur sannað sig. Þá vill bregða við að sama flugan endar á hjá okkur báðum. En stundum dugar það einfaldlega ekki til. Það hefur alveg komið fyrir að Alma Rún hefur gefið og gefið, en aðeins öðru okkar. Hitt hefur þá þurft að fara í tilraunastarfsemi og endað kannski á Peacock. Það er nú ekki margt líkt með Peacock og Ölmu Rún, þannig að einhver ókunnur faktor er greinilega í spilinu. Drögum við veiðifélagarnir misjafnlega inn, leggst önnur þeirra betur niður heldur en hin eða er einfaldlega um það að ræða að ætið sem fiskurinn er í sé allt annað handan þessara 10 metra sem skilja okkur að við vatnið?

Ég get svo sem ekki fullyrt eitthvað um þetta, en ég þori samt sem áður að draga eina mjög mikilvæga ályktun af þessu. Sú fluga sem sögð er veiða á ákveðnum stað, á ákveðnum tíma af ákveðnum veiðimanni, er alls ekki heilög og mögulega passar hún alls ekki tækni næsta manns eða inn á matseðil fisksins síðar. Undir liðnum vötnin hér á síðunni er að finna fjölda flugna sem gefið hafa í tilteknum vötnum. Þessar flugur eru aðeins sýnd veiði, ekki gefin, það eitt er víst.

Það var örugglega einhver heimspekingur sem sagði að það væri ekki til heimskuleg spurning, aðeins heimskuleg svör. Ég hef verið óhræddur við að spyrja spurninga sem næstum afsanna þessa fullyrðingu en svo hef ég líka átt minn þátt í að vera á mörkunum hvað varðar svörin. Ég man að vísu ekki hve langt er um liðið frá því ég fékk fyrst spurninguna um það hve langan tíma það tæki að ná tökum á fluguveiðinni. Fyrst ætlaði ég að slá um mig og svara einhverju af viti, en svo rann upp fyrir mér að ég hafði bara ekki minnstu hugmynd um rétt svar við þessari spurningu. Ég vék mér því hjá algildu svari og sagðist ætla að láta viðkomandi vita þegar ég kæmist að því. Það eru örugglega einhver ár síðan þetta var og enn hef ég ekki nema óljósa hugmynd um rétt svar. Ég vona eiginlega að ég komist aldrei að því, fluguveiðin er svo einstaklega skemmtilegur skóli.

Svona rétt á meðan ég færist örlítið nær svarinu, þá hef ég mótað með mér ákveðna hugmynd um tímaramma sem áhugasamir geta stuðst við. Segjum sem svo að viðkomandi fái áhuga á fluguveiði rétt um þrítugt. Þá á hann óteljandi góð ár eftir af ævinni, eiginlega öll þau bestu, en skiptum þeim upp í þrjú jafnlöng tímabil, hvert um sig 20 ár.

Eyddu fyrstu 10 árunum í að sannfæra sjálfan þig um að þú sért veiðimaður. Mér skilst að þetta sé einhver þumalputtaregla úr listnámi; sannfærðu sjálfan þig um að þú sért listamaður, þá fara aðrir að trúa því. Fluguveiði er listgrein. Eyddu síðan næstu 10 árum í að finna þér réttu tólin. Rétt eins og myndhöggvarinn, þá þarftu að kljúfa marga steina áður en Venus frá Milo sprettur fullsköpuð fram úr grjótinu og þá þarftu góðar græjur. Fluguveiðin er ekkert ósvipuð, taktu þér góðan tíma í að brýna meitlana, velja þér réttu græjurnar.

Næstu 20 árin eru undirstaða lærdóms. Lærðu á verkfærin, lærðu undirstöðuatriði flugukastsins undir handleiðslu einhvers sem vit hefur á, fyrri 10 árin og fylgstu síðan með þeim sama næstu 10 árin þar sem hann les veiðistaðina, lífríkið og velur sér flugur í takt við það sem er að gerast í náttúrunni.

Síðustu 20 árin eru mest spennandi. Þú ferð í þína fyrstu alvöru veiðiferðir upp á eigin spýtur og eyðir 10 árum í að gera öll mistökin sem enn eru óskráð í sögubækurnar og finnur eigin vanmátt gagnvart fiskinum og duttlungum hans. Þú mátt eiga von á að allt að 5 ár fari í bræðisköst og mislukkaðar veiðiferðir þar sem ekkert gengur upp, enginn fiskur kemur á land en smátt og smátt nærðu tökum á þessu og síðustu 10 árin nærðu að slaka þannig á að ánægjan og fullnægjan af einum fiski er þér næg í hverri veiðiferð.

Þeim sem þykja þessi viðmið taka aðeins of langan tíma, geta stytt heildartímann úr 60 árum niður í 6 ár, 6 vikur eða 6 daga. Fluguveiði er ekki háð tíma, hún er ávöxtur áhuga og elju og það er undir hverjum og einum komið hve langan tíma það tekur að ná tökum á þessu. Mundu bara að því skemur sem fyrstu 50 árin taka, því lengri tíma áttu í síðustu 10, en sættu þig við að þú verður aldrei fullnuma.

Getur stangveiði flokkast sem líkamsrækt? Já, tvímælalaust. Hver sá sem hefur klæðst veiðigallanum, spennt á sig bakpokann, hengt á sig háf og aðrar nauðsynlegar græjur, veit að það þarf ekki langan göngutúr til að virkja svitaholurnar og hraða önduninni örlítið. Þegar svo á veiðistað er komið getur hjartslátturinn örvast, adrenalínið streymt og reynt á snerpuna þegar bregðast þarf við örgrönnum tökum silungsins.

Vísindalegar rannsóknir hafa sannað að rölt á veiðistað í fullum skrúða og klukkutími í fluguveiði getur losað veiðimanninn við 500 – 1500 kaloríur á einum klukkutíma. Til samanburðar skilst mér að klukkutími á göngubretti brennir u.þ.b. 250 kaloríum hjá meðal manneskju.

Góður dagur í veiði er á við heildstæða vikulanga líkamsrækt. Flugukast er frábær rækt fyrir upphandleggi, hendur og úlnliði ásamt því að mjóbak og herðar njóta góðs af hreyfingunni. Raunar hafa bæklunarlæknar mælt með fluguveiði fyrir þá sem þjást hafa af bakverkjum, hún styrkir og mýkir bakvöðvana. Þetta hef ég sjálfur reynt og notið góðs af eftir bakuppskurð og þráláta bakverki.

Svo má ekki gleyma fóta- og kviðvöðvunum sem þurfa að hafa sig alla við þegar maður er að klöngrast yfir hraun, á hálu grjótinu eða stendur langtímum saman úti í vatni.

Stangveiði og þá sérstaklega fluguveiði hægir á aldurstengdri hrörnun fínhreyfinga, nokkuð sem frístundamálarar ættu að hafa í huga. Svo hefur maður séð mörg áhugaverð málverk sem listamaðurinn hefur sótt innblástur til úr stangveiðinni. Svona er hægt að slá tvær flugur í einu höggi, jafnvel þrjár ef maður hnýtir þær sjálfur. Útvistin veitir innblástur að listaverkum og fluguveiðin viðheldur fínhreyfingunum sem maður þarf síðan á að halda á vetrum þegar fluguhnýtingarnar stytta biðina eftir næsta sumri. Maður ætti kannski að taka með sér pappír og pensil í veiðiferðir næsta sumars?