Category: Kast

Sá grunur hefur alveg laumast að mér að lesendur séu búnir að fá meira en nóg af greinum sem gefa til kynna að ég sé rosalega smámunasamur. Endalausar smápillur um einhverjar leiðréttingar á hinu og þessu sem enginn nennir lengur að lesa. Ef einhver heldur virkilega að ég taki allt það upp sem hér er skrifað, þá er það mikill misskilningur. Aha, þú ert einn af þeim sem þykist allt vita, en gerir ekkert af því sjálfur, var sagt við mig um daginn. Ég hló við, það var nefnilega ein áberandi villa í þessari setningu, ég veit ekki allt og reyni ekki einu sinni að halda því fram. Stundum finnst mér eins og því meira sem ég kynni mér, því meira á ég ólært, en mér finnst gott að koma því í texta sem mér er bent á eða ég læri. Hér á eftir ætla ég að taka smá snúning á ábendingu sem gaukað var að mér í vor.

Þannig að maður leiki sér aðeins með líkamsparta, þá hefur það lengi verið minn akkilesarhæll að brjóta úlnliðinn í bakkastinu. Eins og svo oft áður var mér bent á þetta og sagt að stinga stönginni niður í ermina á jakkanum mínum, þó ekki væri nema til þess að finna muninn í kastinu. Jú, jú, ég kannaðist alveg við að kastið batnaði og hélt áfram að tylla stönginni í ermina þannig að ég fengi frið út kastæfinguna. En nei, kemur ekki þessi gaur aftur og spyr mig hvar ég hafi lært að stoppa tvisvar í bakkastinu. Ha, þarna var komið eitthvað alveg nýtt til sögunnar sem ég vissi ekki um, stoppa tvisvar? Já, þú stoppar í bakkastinu en eftir augnablik færir þú stöngina aðeins aftar. Ég fylgdist með sjálfum mér og viti menn. Jafnvel þótt ég hefði spennt stöngina inn í ermina á jakkanum mínum og þannig ráðið bót á þessum með úlnliðinn, þá kom þarna örlítil hreyfing eftir hreint aftara-stopp þar sem ég leyfði stönginni að leka aðeins aftar.

Ég snéri mig næstum úr hálsliðnum, horfði bara á línuna í bakkastinu og þá sá ég línuna ferðast í þokkalega beinni línu, en svo kom þessi örlitla hreyfing og línan féll eins og steinn. Þetta var ekki erfitt að lagfæra, bara taka sér tak og hætta þessum ósið og bakköstin urðu miklu betri.

Það er gott að eiga einhvern að sem getur bent manni á svona bull, sérstaklega þegar maður veit bara alls ekki af því.

Ég hef fengið að heyra að ég sé nokkuð bráður, það er bara kjaftæði, ég er bara snöggur að taka ákvarðanir, við flest annað en flugukastið. Ég á vanda til að gefa línunni allt of langan tíma í bakkastinu og þá fellur hún auðvitað, slær tauminum niður og skyndilega er engin fluga eða ekkert afl eftir í stönginni í framkastið. Ég hef svo sem engar áhyggjur af þessu, er að vinna mig út úr þessu, hef nægan tíma til að lagfæra þetta því ég ætla að vera mörg, mörg ár í veiði til viðbótar. Ég reynir að stytta tímann, finna það í stönginni þegar línan hefur rétt nægjanlega úr sér fyrir framkastið og reyna að halda úlnliðnum stífum eins og góður félagi minn þreytist aldrei á að benda mér á.

Þeir sem eru aftur á móti of spari á tímann eru eins og Indiana Jones, eintómir svipusmellir í tíma og ótíma. Þetta helgast af því að línan fær ekki nægan tíma til að rétta úr sér í bakkastinu og er skyndilega svipt í framkastið. Eina leiðin til að útiloka þessa svipusmelli er að gefa sér og línunni örlítið meiri tíma, hlusta með fingrunum á stöngina, þú finnur það þegar línan hefur náð jafnvægi, þá leggur þú ákveðið af stað í framkastið með jafnri hröðun.

Það er varla til sú veiðisíða sem ekki smellir reglulega inn ráðum við hinu og þessu sem er að hrjá veiðimenn. Ég freistast alltaf af þessum frábæru ráðum, samsinni þeim og hugsa með mér að nýta mér þetta ráð, seinna. Nei, ég er ekki haldinn frestunaráráttu, þessi ráð koma stundum bara á svo einkennilegum árstíma að maður nær bara ekki að nýta þau strax og þegar til á að taka, þá eru þau gleymd.

Nú eru flestir búnir að teygja aðeins úr línunum sínum, sumir búnir að taka fisk, aðrir ekki. Sjálfur hef ég verið í rólegri kantinum, en ég vitja veiðislóða í nágrenninu reglulega og virði fyrir mér veiðimenn sem eru miklu duglegri en ég. Kvöld eitt í síðustu viku brá ég mér upp að Elliðavatni þar sem nokkrir reyndu sig og svolítið á stangirnar. Það kann að bera vott um sjálfbirgingshátt að bregðast við eins og ég gerði, en ég gat bara ekki orða bundist og notaði orð eins og skelfing er þetta lélegur kastari. Einhver kunningja minna kann að segja að nú hafi ég kastað steini úr glerhúsi, en þetta var ekki illa meint, mér einfaldlega ofbauð sá fjöldi falskasta sem hann notaði til að koma línunni út.

Stöng veiðimannsins var bersýnilega ekki að hlaðast, mögulega vegna þess að lengd línunnar var aðeins of mikil; byrja smátt, lengja lítið var sagt við mig um árið. Þegar það bar ekki árangur var mér skipað að læra tvítog, hraða línunni í fram- og afturkastinu, ná meiri hleðslu og lengja þannig meira í línunni í hverju kasti. Það er vandrataður veiðivegurinn.

Eins falleg og falsköst góðs kastara geta verið, þá eru yfirleitt 2/3 þeirra óþarfi og gera lítið annað en tefja fyrir því að flugan lendi á vatninu, þar sem henni er jú ætlað að veiða fisk. Réttar tímasetningar í tvítogi, snerpa þess og lengd togsins fækka falsköstum verulega. Ef falsköstinn eru of mörg, þá væri e.t.v. ráð að leita ráðlegginga hjá kastkennara áður en sumarið smellur inn fyrir alvöru, það er svo miklu skemmtilegra að veiða þegar köstin skila sér og eru ekki of mörg.

Hver þekkir ekki þá umræðu að veiðimenn þurfi ekkert endilega á þessum ógnar löngu köstum að halda? Sjálfur hef ég verið duglegur að letja menn til að þenja köstin, fiskurinn er yfirleitt alltaf nær en maður heldur. Lykillinn að langlínusamtalinu sem ég átti við sjálfan mig í vetur var einmitt þetta yfirleitt. Það eru alveg þau tilfelli þar sem löngu köstin kæmu sér vel vegna þess að fiskurinn er kannski ekkert eins nærri og maður vill meina.

Þegar maður hugsar um þá gömlu góðu, gullnu reglu að ná að veiða í 180°, skanna svæðið með kerfisbundnum köstum, þá takmarkast svæðið sem veiðimaðurinn nær að dekka við lengdina á köstunum, augljóslega.

Ef viðkomandi veiðimaður nær lengri köstum, þá er svæðið að sama skapi stærra og það þarf fleiri köst til að ná sama þéttleika í dekkun eins og með styttri köstum.

Þetta ætti að þýða að það séu töluvert meiri möguleiki á að hitta á fiskinn ef maður notar lengri og fleiri köst, að því gefnu að fiskurinn sé viðlátinn á annað borð.

En í hvaða tilfellum er fiskurinn ekki jafn nærri landi eins og í venjulegu kastfæri? Skiptum aðeins um sjónarhorn á skýringarmyndinni, setjum inn dýptarlínur og álitlegan fisk.

Veiðimaðurinn stendur þarna undir bakkanum, rétt fyrir framan hann dýpkar snarlega um 25 sm þannig að lengra kemst hann ekki. Fiskurinn hefur komið sér fyrir við kantinn og er þar í æti. Gefum okkur að veiðimaðurinn nái að öllu jöfnu að kasta á A, sem er vel að merkja utan sjónsviðs fisksins og á 50 sm grynnra vatni. Í svona tilfelli væri heppilegt að geta sett fluguna niður á B, leyfa henni að sökkva og draga að fiskinum.

Auðvitað er þessari skýringarmynd ofaukið því flestir gera sér grein fyrir svona kringumstæðum, þeim er einfaldlega lýst sem svo að fiskurinn sé utan kastfæris. Ástæðan fyrir þessari mynd er af persónulegum toga runninn. Ég man enn eftir þeim stóru, takið eftir þeir voru í fleirtölu, sem voru að voma þarna 50 sm utar en ég gat kastað og þó ég hefði náð þessum 50 sm, þá hefði ég þurft að ná öðrum 50 sm til að koma flugunni niður á þeirra dýpi. Þarna skildi einn metri á milli þess að ég náði þessum eina sem elti hornsílið sem synti í átt að flugunni minni og hinna sem héldu sig þarna úti. Þarna hefði ég vel geta þegið aukna færni í löngum köstum, en það þarf nú kannski ekki mikla æfingu til að ná einum metra lengra.

Mér skilst að það sé til fjöldi manna sem nær því aldrei nákvæmlega hvað flugukastið gengur út á. Það virðist vera alveg saman hve mikið þeir æfa sig eða hve lengi þeir stunda standaveiði, þeir bara ná ekki tengingu við flugukastið. Þar með er ekki sagt að þeir séu eitthvað verri kastarar heldur en næsti maður, langt því frá. Þessir veiðimenn hafa þróað með sér vöðvaminni umfram skilning og í sannleika sagt, þá öfunda ég þá. Mitt vöðvaminni er oft á tíðum alveg á skjön við það sem ég man í kollinum. Til að muna eitthvað, þá þarf ég að skilja og til að skilja þarf ég oft að kafa djúpt, mjög djúpt. Ég hef aldrei tekið rökum eins og það er bara þannig, af því bara eða það veit hver maður. Ég verð meira að segja svolítið þversum þegar einhver bætir orðinu heilvita á milli það veit hver og maður. Kannski hef ég eytt of miklum tíma í að ná skilningi og á meðan hefur vöðvaminnið mitt vanist á einhverja vitleysu sem ég næ ekki úr því aftur.

Ég hef lesið greinar þar sem því er staðfastlega haldið fram að til að verða góður kastari þá þurfi maður að skilja. Oft er orðið þurfa beinlínis feitletrað þannig að enginn sem ekki skilur, þorir að viðurkenna að hann skilur hvorki upp né niður í því hvernig á kasta, hann kastar bara. Páfagaukar virðast ekki vera sérstaklega óhamingjusamar skepnur en stundum er talað um páfagaukalærdóm manna eins og hann sé upprunninn í því neðra. Lærdómur er lærdómur, sama hvort hann er kenndur við páfa eða gauk og á meðan hann skilar ágætu eða góðu kasti, þá finnst mér engin ástæða til að draga úr ágæti þess.

Trúlega hjálpar það að vísu eitthvað á leiðinni að góðu kasti að vita eitthvað smáræði um kastferilinn, ákveðið stopp og hröðun línunnar. Það þarf bara ekkert að flækja þetta of mikið þannig að menn mikli hlutina fyrir sér og fælist frá. Stundum er einfaldlega best að halda þessu KISS, keep it simple stupid, setjast niður og hugsa einfaldar hugsanir og vera ekkert að pæla of djúpt.

Það er mannlegt að gera mistök, það er enn mannlegra að kenna öðru um. Ég er í það minnsta frekar duglegur að leita skýringa á lélegum köstum hjá mér í einhverju öðru en eigin göllum. Taumurinn er greinilega eitthvað lélegur. Þessi lína er ónýt. Helv…. stöngin! Ég ætla ekki að gera því skóna að það séu fleiri veiðimenn eins og ég, en stundum læðist nú samt að mér sá grunur að ég sé ekki einn um þetta. Þau eru ófá skiptin sem ég hef heyrt einhvern kenna öllu mögulegu um þegar kastið fer í kássu. Til að halda heimilisfriðinn, þá tek ég fram að nú er ég ekki að vísa til veiðifélaga míns.

En það er víst ekki hægt að kenna stönginni um þegar bakkastið rennur út í sandinn eða línan smellur í vatnið í tíma og ótíma. Er þá hægt að kenna línunni um? Nei, tæplega, langlíklegasta skýringin er vitaskuld brotinn úlnliður eða lekur olnbogi, þ.e. hann fylgir línunni full mikið eftir í bakkastinu. Það er víst ekki nóg að stoppa ákveðið í framkastinu, það þarf líka að stoppa í bakkastinu. Er þá ekki lag að hætta að kenna öðrum um og fá einhvern í lið með sér?

Ég er ekkert öðruvísi heldur en margur annar, mér finnst það ekkert endilega þægilegt þegar einhver segir mér til syndanna. Vegna þess að ég get ekki borið fyrir mig að vita ekki hvað er að í bakkastinu mínu, þá dugar mér oft að fá laufléttar athugasemdir um of slakt aftara stopp. Þá tek ég mig saman í andlitinu og ástunda það sem ég hef svo oft skrifað um hérna á síðunni. Þeir eru eflaust margir sem mættu við vinsamlegum ábendingum í stað þess að fara á heilt kastnámskeið til að leiðrétta villurnar í kastinu. Flestir sem hafa stundað fluguveiði í einhvern tíma hafa smátt og smátt meðtekið ástæður flestra klessukasta, þeir þurfa bara einhvern á hliðarlínunni til að benda þeim á það sem betur má fara.

Það getur verið frábær leið til sjálfshjálpar að finna sér tíma með einhverjum sem þú treystir til að segja þér hvað betur má fara. Ef þú ert þokkalega vanur, þá getur þú unnið úr athugasemdunum sjálfur. Ef þú veist ekki hvernig þú átt að fara að því, þá skaltu leita þér hjálpar hjá kastkennara.

Undanfarið hef ég verið að velta mér töluvert upp úr flækjustigi. Sannast sagna var ég kominn í töluverða flækju með þetta hugsanaferli mitt og hvarf því aðeins til baka í kollinum og hér á síðunni. Þannig var að ég var að fletta í gegnum eldri og gamlar færslur og sumt sem ég rakst á, fannst mér sannast sagna stangast eitthvað á við það sem ég hef síðar skrifað um. Nei, ég ætla ekki að detta í ritskoðun á eldri færslum, þær fá að standa eins og þær eru. Þegar þær eru lesnar í samhengi við það sem ég hef síðar skrifað, þá kemur vonandi í ljós einhver þroski og aukinn skilningur minn á fluguveiði.

Sumt gleymist með tímanum og eitt af því sem ég rifjaði upp var endalaust gláp mitt á myndband með þeirri góðu konu Joan Wulff. Í þessu myndbandi, sem ég hef illu heilli ekki fundið aftur í safninu mínu, fór hún í gegnum grunnatriði þess að kasta flugulínu án þess að vera með nokkurt einasta prik í hendinni, bara línuna. Það er frábær leið til að ná skilningi á því hvað þarf til að fá flugulínuna til að skjótast fram að sleppa stönginni og kasta línunni með berum höndum. Nú kann einhver að segja að þetta sé ekki mögulegt, það þurfi stöng til að hlaða línuna. Þetta er einfaldlega ekki rétt, stöngin er verkfæri sem við setjum í höndina til að hjálpa okkur við kastið. Þrátt fyrir að ýmsir segi, þar á meðal ég, að sumar stangir kasti næstum fyrir mann, þá þarf alltaf höndina til og það er alltaf höndin sem hreyfir stöngina. Ef hún hreyfist ekki rétt, þá verður kastið ekki heldur rétt.

Að kasta flugulínu með berum höndum hjálpar mikið til að ná skilningi á grunnatriðum flugukastsins. Það kallar á leikni að láta flugulínu renna fram með berum höndum. Þegar ég prófaði þetta fyrst, þá varð mér fljótlega ljóst að kraftur, afl og orka er ekki það sem hjálpar til. Snerpa, hröðun og stopp hjálpuðu mikið meira til að ná línunni út. Eftir smá tíma, kannski töluverðan, hafði ég náð þokkalegri leikni í þessu og færði línuna mína yfir á stöngina. Ég beitti sömu taktík, sama afli og þá fann ég hvernig stöngin hjálpaði til, tók við þar sem hendinni sleppti og skaut línunni lengra. Þetta dugaði mér til að byrja með og það var ekki fyrr en löngu síðar að ég sótti mér leiðsögn hjá kennara sem svo skemmtilega vildi til, sýndi mér einmitt hvernig átti að kasta línu með berum höndum.

Eins og ég tók fram hér í upphafi, þá finn ég því miður ekki umrætt myndband sem ég glápti svo oft á hérna um árið. En, ef þið eigið 45 mín. aflögu frá amstri hversdagsins, þá er örugglega hægt að eyða þeim við eitthvað asnalegra heldur en horfa á þetta myndband með Joan Wulff.

Það er ekki verra að vera með gott ímyndunarafl þegar maður er veiðimaður en það er jafnvel betra að geta séð hlutina svona nokkur veginn fyrir sér áður en af þeim verður. Það sem ég hef átt í mestum vandræðum með er að geta spáð fyrir um, svona með þokkalegri vissu, er það hvernig kastið mitt lítur út á endanum.

Eftir öll þessi ár og óteljandi köst koma köstin mér enn þá oft og iðulega spánskt fyrir sjónir. Það sem átti í upphafi að vera létt og lipurt hefur á stundum leysts upp í einhverja bölvaða kraftakeppni með tilheyrandi hnútum og vitleysu. Það er ekki eins og ég viti ekki að þessi rembingur í síðasta framkastinu er ekki til þess fallinn að koma línunni neitt lengra út, þvert á móti. Ég veit þetta alveg, rétt eins og ég veit að fiskurinn liggur ekkert frekar við 12 m. mörkin úti í vatninu. Samt grípur þessi ósjálfráð rembingur um sig og ég reyni að hlaða stöngina eins og ég mögulega get í síðasta kastinu.

Svipaða sögu er að segja af því þegar ég sé fisk vaka eða velta sér í yfirborðinu. Það er ekki alveg eins og ég láti það eftir mér að hinkra við, gefa því sérstaklega gaum hvort fiskurinn sé á ferðinni eða eins og hlekkjaður við sama blettinn í vatninu. Þetta hefur að vísu lagast aðeins með árunum, en yfirleitt er nú kveikiþráðurinn frekar stuttur. Um leið og ég sé eitthvert lífsmark, þá er stöngin komin á loft og byrjað að efna í fyrsta kastið.

Að gefa sér smá tíma getur borgað sig, hvort sem það er á milli kasta eða áður en maður tekur ákvörðun um að leggja fluguna niður á nýjum stað. Að sjást fyrir er svolítið eins og að geta sagt um fyrir hvar fiskurinn sé og hvert hann stefnir, ef þá eitthvert yfir höfuð. Þá fyrst ætti maður að hugsa um hvernig kastið ætti að vera; langt eða stutt, fyrir innan legustað eða til hliðar og þá endilega, hvort er fiskurinn á ferðinni til hægri eða vinstri.

Á meðan maður er að velta þessu fyrir sér, er ekki úr vegi að renna augunum eftir línunni, taumnum og að flugunni. Er ekki örugglega allt í lagi alla leið? Hljóp kannski einhver vindhnútur á snærið þegar ég reyndi að þenja mig í síðasta kasti?

Ef kastinu þínu lýkur eðlilega, þ.e. ekkert kippir í línuna rétt áður en hún hefur náð að teygja úr sér, þá ætti taumurinn að fylgja línubugnum og leggjast fram í beinu framhaldi af línunni. Ef hann gerir það ekki gæti vel verið að ferill stangarinnar í kastinu hafi verið of langur.

Áður en þú ferð að auka við aflið í kastinu, prófaðu að stytta kastferilinn. Það er langalgengast að kastfeill veiðimanna sé of langur í bakkastinu, þ.e. stöngin fer of langt aftur miðað við fremra stopp. Með því að stytta ferilinn, eykur maður aflið í kastinu án þess þó að setja meira afl í það og því eru mestar líkur á að línan, og þar með taumurinn, leggist betur fram og hætti að kuðlast og beyglast þetta niður á vatnið.

Þegar maður kastar upp í vindinn, þá skiptir miklu máli að byrja með stuttan kastferil áður en maður lengir í kastinu. Ef þú byrjar með of langan kastferil á móti vindi, þá réttir línan einfaldlega aldrei alveg úr sér og því hættir þú að kasta og ferð að hnýta vindhnúta, bæði í fram- og bakkastinu.

Byrjaðu á stuttu ferli, stoppa fyrr í bæði fram- og bakkastinu þar til þú nærð fullum tökum á línunni og hún réttir eðlilega úr sér. Þá fyrst er kominn tími til að lengja í ferlinum og auka aflið í kastinu sem þá lengist. Ekki gleyma því samt að lengri ferill, lengra kast gerir kröfu um lengri pásu í fram- og bakkastinu.

Eins ótrúlegt og það nú hljómar þá kom örlítið bakslag í veiðina hjá mér eitthvert sumarið hér um árið þegar vindur var með mesta móti og töluvert viðvarandi. Í minningunni var vindur eiginlega úr öllum áttum, alltaf og því nær ómögulegt fyrir mig að veiða eitthvað af viti. Það var eiginlega alveg sama hvernig ég snéri, mér fannst vindurinn alltaf koma á kasthöndina. Neyðin kennir naktri konu að spinna segir máltækið, þannig að ég tók mig til og æfði mig í að láta fluguna fara út í bakkastinu.

Ég gleymi því aldrei þegar ég prófaði þetta fyrst, snéri mér við og falskastaði upp á bakkann og gerði svo heiðarlega tilraun til að sleppa línunni í bakkastinu. Á meðan ég falskastaði var kallað til mín; Þú snýrð vitlaust og þegar flugan loksins fór út á vatnið þá heyrðist; Þetta var ljótt. Helmingurinn af þessu var satt, þetta var ljótt en ég snéri ekkert endilega vitlaust. Með tíð og tíma og ekki má gleyma endalausum tilraunum, þá náði ég þokkalegum tökum á því að snúa mér við og næ núna orðið 2/3 af vegalengd venjulegs kasts með því að sleppa í bakkastinu.

Það eru nokkur atriði sem vert er að hafa í huga ef maður snýr sér öfugt og sum þeirra lærði ég the hard way svo ekki sé meira sagt.

Eftir fyrstu tilraunir mínar var sjálfstraustið eiginlega komið alveg niður fyrir frostmark og mér lá við að hætta þessu alveg. Trúlega hefur það verið fullvissa um fisk sem fékk mig síðan til að reyna þetta aftur. Ég stappaði í mig stálinu og taldi sjálfum mér trú um að þetta gæti bara ekki verið svona flókið og því einblíndi ég á eina muninn á þessu kasti og því venjulega; ekki klára kastið í framkastinu, klára það í bakkastinu. Þá fóru þetta aðeins að ganga.

Þegar ég hafði náð örlitlum tökum á þessu, fór ég ósjálfrátt að ofhugsa dæmið og gerði fáránlegar tilraunir til að snúa kastinu við. Þannig er að hjá flestum er smá munur á fram- og bakkastinu og þessu reyndi ég að snúa við. Slæm ávörðun. Það borgar sig ekki að reyna að snúa kastinu við, hugsa bakkast upp á bakkann og framkast út á vatnið. Það verður bara til þess að kastið fer í döðlu. Muna bara eftir markmiði kastsins, þ.e. að koma flugunni út á vatnið og stoppa því endanlega í bakkastinu, ekki framkastinu.

Ég er ekki alveg viss um að allir séu sammála mér, en þegar ég sný örlítið upp á líkamann í kastinu, þ.e. sný ekki endilega nefinu í framkastið heldur vinstra eyranu (ég er rétthentur) þá gengur kastið betur fyrir sig. Með þessu móti næ ég að fylgjast betur með ferli línunnar í framkastinu, sem er mér þá á vinstri hönd og í bakkastinu sem er mér þá á hægri hönd. Undir þessum kringumstæðum verð ég samt að hemja mig að snúa ekki upp á kastferil stangarinnar, hann verður eftir sem áður að vera 180° frá hægri til vinstri. Já, og svo muna að stoppa endanlega í bakkastinu, ekki framkastinu.

Einhvers staðar rakst ég á, man því miður ekki hvar það var, að lyfta vinstri hendinni upp í lokakastinu, leyfa línunni þannig að fá frítt spil til að renna út þegar ég sleppi henni. Með þessu móti þarf línan ekki að taka óþarfa sveigju framhjá fótunum á mér þegar hún rennur út. Svei mér ef þetta breytti ekki alveg bakkastinu mínu.

Eitt er ég enn að glíma við í þessu kasti og það er að ég á það mjög gjarnan til að reyna að hjálpa lokakastinu til að ná örlítið lengra út. Með öðrum orðum, ég set of mikinn kraft í síðasta kastið og þá ferð kastbugurinn náttúrulega í hnút, bókstaflega. Þetta er svo sem ekkert öðruvísi í þessu kasti heldur en öðrum, ég hef þessa tilhneigingu hvort sem ég ætla að sleppa flugunni í fram- eða bakkastinu.

Ég hef stundum kallað hann ‚púkann‘ minn. Hann er stærri en svo að hann geti setið á öxlinni á mér, miklu stærri en það. Þetta er ekki heldur góður félagi minn sem sem stundum stendur álengdar og fylgist með mér æfa kastið og lætur mig heyra það ótæpilega ef ég geri einhverja vitleysu. Þessi púki hefur grafið um sig í kollinum á mér og fer meira að segja oftar með mér í veiði heldur en raunverulegur veiðifélagi minn.

Nú síðast kallaði hann á mig í hita leiksins þegar uppitökur voru úti um allt, fiskur í stuði og ég gerði mig sekan um að stoppa ekki nógu ákveðið í framkastinu. Stöngin lak einfaldlega niður að vatnsborðinu í lok kastsins og niðurstaðan varð auðvitað að ég náði ekki til fisksins.

Það er óskaplega dapurlegt að vera búinn að máta kastið með nokkrum falsköstum, finna rétta fjarlægð og stefnu, og missa það síðan niður við fætur sér í eina krullu og hreint ekki í þá stefnu sem lagt var af stað með í upphafi.

Það sem gerist þegar við gleymum ákveðna stoppinu í framkastinu er að stöngin dregur línuna niður að vatnsborðinu, löngu áður en fremsti partur línunnar hefur lagst niður. Útkoman verða hlykkir og snúningar sem eiga ekkert í raun ekkert skylt við annars ágætt falskastið sem veiðimaðurinn byggði upp áður en hann lagði línuna niður í framkastinu.

Sumir fluguveiðimenn virðast gleyma þeirri einföldu staðreynd að við getum ekki ýtt flugulínunni út úr topplykkjunni til að lengja í kastinu. Við verðum að draga hana út eða þá fá hana dregna út fyrir okkur. Flugukast byggist á samspili þriggja; veiðimanns, stangar og línunnar. Eitthvað eitt af þessu eða samspil þessa alls verður að sjá um að draga línuna út.

Veiðimaðurinn getur vitaskuld dregið línuna fram úr topplykkjunni, en þá ef vandinn eftir að koma henni út á vatnið. Veiðimaðurinn getur vitaskuld böðlast með stöngina fram og til baka með sífellt auknum krafti, en það er áhrifameira að auka hraða línunnar í kasti sem stutt er stigvaxandi krafti. Einfaldasta leiðin er að nota tog í framkastinu eða tví-tog í fram- og bakkastinu. Með toginu aukum við hraða línunnar og fremsti partur hennar á auðveldra með að draga línuna út úr topplykkjunni.

Það eru oft einföldu ráðin sem duga best. Ef veiðimaður er sífellt með allar flóknu, vísindalegu ráðleggingarnar í huga þegar hann er að kasta, þá dugir augnablikið í kastinu alls ekki til þess rifja allt upp sem þarf að hafa í huga. Einföld ráð, sérstaklega þau sem innifela ákveðna forvörn er oft betra að muna og framfylgja þegar á reynir.

Ef veiðimaðurinn setur þumalinn ofan á gripið og passar að missa hann aldrei út úr sjónsviðinu, þá er komið í veg fyrir fjölda mistaka í hefðbundnu flugukasti. Ef þú missir af honum í bakkastinu, þá gæti verið að:

• aftara stoppið sé of aftarlega, línan fellur og hleðsla hennar fer forgörðum
• úlnliðurinn hefur brotnað með sömu afleiðingum

Mestu skipti í þessu að svindla ekki með því að gjóa augunum eða snúa höfðinu í kastinu. Haltu fókus á markinu, þar sem flugan á að lenda, sjáðu puttann út undan þér og þá ættu flest köstin að heppnast hjá þér.

Í nærri öllum þeim bókum og greinum sem ég hef lesið um flugukast er hamrað á því að halda þröngum línubug í kastinu, þá ferðast línan hraðar og kastið verður markvissara. Yfirleitt er þetta regla #2 á eftir reglunni um ákveðið stopp í fram- og bakkastinu.

En það er ekki til sú regla sem er algild og það á við þessa reglu þegar kemur að flugukasti þar sem stór eða þyngd fluga er á ferðinni. Þegar maður horfir á þessar stóru, þungu straumflugur, svo ekki sé talað um skreytt koparrör af óræðri þyngd og umfangi, þá dettur manni byssukúla í hug. Það hefur verið reiknað út að þokkalegur kastari nær hraða flugunnar upp í 100 m/sek. þegar hún fer framhjá stönginni í framkastinu, eitthvað minna þegar hún er tekin upp í bakkastið. Hraði flugu í viðsnúningi í bakkasti hjá Lee Wulff var eitt sinn mældur 600 fet/sek. sem jafngildir 180 m/sek. en ég efast um að ég nái slíkum hraða í kastið mitt, nóg samt til að skjóta stöngina mína í kaf.

Þegar þyngd fluga ferðast með þessum hraða er hún á við skaðræðisvopn og fer létt með að særa flugustöng til ólífis ef þá ekki brjóta hana í einni snertingu. Til að forðast þetta getur maður gert tvennt, nota léttari flugu eða breytt kaststílnum og brjóta regluna um þröngan línubug. Með því að færa feril flugunnar í víðari kastferil, t.d. Belgískt kast, tökum við fluguna úr þessum þrönga kastferil og þar með er minni hætta á að flugan stefni beint á stöngina á ferð sinni.

Ef þú ert ekki alveg viss um hvað Belgíska kastið snýst um, þá er um að gera að kíkja á Peter Kutzer skýra það út.

Eins og svo oft áður er nánast ekki nokkur leið fyrir lesendur að dæma hvert ég er að fara af fyrirsögninni einni saman. Ég viðurkenni það að þetta á rætur að rekja til einhverrar duldrar hvatar sem ég hef að vekja forvitni lesandans á því sem ég set fram. Það er aftur á móti ekkert dulið við þessa grein, hér er fjallað um augljósa gildru sem allir veiðimenn lenda í. Já, ég fullyrði að allir lenda í þessu annars slagið og ekki síst þeir sem vilja ekkert kannast við vindhnúta.

Það er hægt að nota mörg ljót orð um þessa litlu dásamlegu Ꚙ laga hnúta sem raða sér stundum á taumendann, tauminn eða í versta falli á línuna sjálfa. Það þarf reyndar töluverða færni til að setja vindhnút á línuna, færni sem ég mæli ekki með að nokkur maður ávinni sér. Ég nota viljandi þetta tákn (Ꚙ) vegna þess að það merkir óendanlegt í stærðfræði og sumir hafa lent í óendanlegum vandræðum með að fækka vindhnútum í gegnum tíðina. Til að geta átt við óvininn, þá er ekki úr vegi að kynnast honum betur. Vindhnútur verður til við það að endi flugulínunnar fellur niður fyrir línuna sjálfa í bakkastinu og myndar þannig lykkju í loftinu. Þetta er stutta og í raun eina lýsingin á óvininum sem menn þurfa, þ.e. ef menn þekkja feril flugulínunnar í lofti á annað borð. Reyndar er það þannig að endi línunnar verður að krossa línuna á tveimur stöðum þannig að vindhnútur komi fram. Einn kross er einfaldlega ljótt kast og mestar líkur á að flugan sláist niður fyrir aftan þig, tveir krossar er ávísun á vindhnút.

Til að koma í veg fyrir að endi línunnar falli í kastinu, þá verður maður að passa að stangartoppurinn fylgi beinni línu á milli stoppa. Ef toppurinn fer niður fyrir beina línu yfir höfði manns, þá fellur línan að sama skapi vegna þess að hún fylgir ferli stangartoppsins, bara miklu ýktar. Það geta verið nokkrar ástæður fyrir því að stangartoppurinn fylgi ekki beinum ferli á milli stoppa. Ein algengasta ástæðan fyrir þessu er þegar toppur stangarinnar kikknar undan kastinu. Þetta gerist helst þegar kastarinn sýnir af sér óþolinmæði og leggur of snemma af stað í næsta kast eftir stopp. Línuboginn sem er þá ennþá að rúlla línunni út, þrengist skyndilega og togar óþarflega mikið í stangartoppinn sem fellur. Framhaldið er ávísun á að línuendinn falli niður fyrir línuna og hætta á vindhnút eykst. Við þessu er í raun til mjög einfalt ráð; gefðu línunni meiri tíma til að rétta úr sér, leyfðu kastinu að klárast í stoppinu áður en þú leggur af stað í það næsta.

Önnur algeng ástæða fyrir því að toppur stangarinnar fellur í kastinu er þegar kastarinn kann sér ekki hóf. Þetta gerist oftast í framkastinu þegar leggja á línuna niður á vatnið. Hversu oft vill maður ekki ná örlítið lengra og setur óþarflega mikinn kraft í síðasta kastið? Þessi aukni kraftur fer mest í stöngina en þegar lína nýtur hans á endanum og skriðþungi hennar eykst, þá hefur þegar hægst á hreyfingu stangarinnar og toppur hennar risið upp fyrir beinan feril og það kemur hlykkur á línuna. Ráðið við þessu er einfaldlega að stilla kraftinum í hóf, auka hann ekki meira en kastið fram að síðasta kasti leyfir.

Margar aðrar ástæður geta orðið þess að ferill línunnar brenglist, en hér verður hnúturinn hnýttur á þessa grein með einni til viðbótar. Ég ætla ekki að halda því fram að þessi síðasta ástæða vindhnúta sé algeng, en hún kemur fyrir og þá helst fyrir þá sem enn eiga í erfiðleikum með þolinmæðina. Yfirleitt er það nú svo að frekar stutt lína liggur úti þegar maður byrjar kastið og í hverju stoppi sleppir maður aðeins meiri línu út, lengir í því. Til að halda auknum línuþunga úti þarf meira afl og hraða. Stundum kemur það fyrir að maður freystast til að sleppa örlítið of mikilli línu út í stoppinu, línan þyngist umfram aflið sem er til staðar og í næsta framkasti hleðst stöngin ekki nægjanlega til að bera alla þessa línu, línuendinn fellur og kastið verður druslulegt. Druslulegt kast er ávísun á vindhnúta. Mitt ráð er að halda þolinmæðinni og endilega ástunda tvítog, það eykur hraða línunnar, fækkar falsköstum og lengir í kastinu.

Mér varð það áberandi ljóst í sumar að kastið mitt fylgir ekki beinni línu. Raunar þurfti ég ekki að kafa neitt sérstaklega mörg ár aftur í tímann til að finna sannanir fyrir þessu vandamáli mínu, það hefur viðgengist svo árum skiptir. Ég tók mig því til um daginn og fletti þessu upp hjá Fly Fishers International og víðar í því skyni að leita mér hjálpar og úrræða til bóta. Upp á ensku kallast þetta vandamál poor tracking og er þá vísað til þess að línan fylgir ekki beinni línu í kastátt. Í stuttu máli, þá snýst vandamálið um að línan skælist út frá beinni línu eða tekur sveig á leiðinni annað hvort til hægri eða vinstri. Þetta vandamál virðist ekki bundið við ákveðinn stað í ferli línunnar, það getur komið snemma fram á leiðinni, rétt áður en línan lendir og allt þar á milli. Mitt vandamál kemur berlega í ljós rétt áður en línan lendir og hefur aðeins áhrif á stefnu síðustu 6 – 12 feta hennar.

Ástæða þessa er sögð vera sú að framhandleggur veiðimannsins leitar út til annarrar hvorrar hliðar í framkastinu. Þessi hægri eða vinstri hreyfing skilar sér vitaskuld alveg fram í stöngina, færir toppinn til sömu hliðar og þannig erfist þessi færsla út í línuna og hún tekur sveig.

Ef þú hefur minnsta grun um að þú eigir við eitthvað afbrigði þessa vandamáls að glíma, þá er einfalt að finna út úr þessu og þá á hvaða tímapunkti handleggurinn leitar út til hliðar. Náðu þér í áberandi bandspotta og strengdu hann á jörðina, c.a. 20 metra og stattu þannig við hann að kasthöndin sé yfir spottanum. Þegar þú hefur náð 10 – 20 metra falskasti yfir spottanum, legðu línuna niður eins og í veiði. Stikaðu síðan að þeim punkti sem línan byrjar að  sveigjast. Gefum okkur að kastið hafi náð 15 metrum og línan byrjar að sveigja af leið í 12 metrum. Með grófri nálgun má segja að höndin á þér hafi þá vikið frá beinni línu þegar hún átti fimmtung eftir úr efstu stöðu að stoppi (12/15 = 0,8). Með sömu nálgun má segja að höndin víki frá beinni línu þegar þú hefur fært hana þriðjung frá efstu stöðu ef sveigur línunnar byrjar við 5. metra (5/15 =  0,33).

En hvað er þá til ráða? Jú, haltu spottanum á jörðinni en færðu þig á miðju hans og taktu helmingi styttri falsköst undir vökulu auga með bak- og framkastinu. Vandaðu kastið og einbeittu þér að því að hafa höndina alltaf yfir spottanum. Ef línan heldur áfram að sveigja þótt höndin fylgi spottanum, þá er úlnliðurinn að brotna út til hliðar í kastinu. Einbeittu þér að úlnliðnum, halda honum stífum og þá ætti línan að ferðast í línu við spottann. Haltu áfram að æfa þetta þangað til vöðvaminnið hefur tekið við og vistað lagfæringuna varanlega.

Á meðan maður bíður eftir vorinu ljúfa, þegar fiskar fara á stjá, maður smeygir sér í föðurlandið og lætur sjá sig á bökkunum, þá er ágætt að fara aðeins yfir síðasta sumar og rýna til gagns.

Eitt af því sem kemur alltaf upp í huga minn þegar ég hugsa til baka, eru köstin og stundum vildi ég óska þess að ég hefði einhverja smá aðstöðu þar sem ég gæti veifað stönginni og fylgst með sjálfum mér og villunum mínum. Mér hefur nefnilega verið sagt að því betur sem maður kasti, því fleiri fiska veiði maður og þar sem ég fer ekkert dult með ástríðu mína á veiði, þá höfðar þetta mjög vel til mín.

Svo lengi sem ég hef ekki aðstöðu til að rýna eigin köst yfir hörðustu vetrarmánuðina, þá verð ég víst að láta mér nægja að lesa, lesa aftur og reyna að prenta inn í langtímaminnið þær grundvallarreglur sem flugukastið gengur út á. Góður kastari er sagður sá sem ræður yfir mismunandi kaststíl, því einn góður stíll dugar jú vel, en að ráða yfir fleiri kaststílum og aukinni tækni er alltaf til bóta. Fyrir fimm árum síðan setti ég hér inn nokkrar greinar og klippur sem hnykkja á jafnt mörgum grundvallaratriðum flugukastsins sem þeir feðgar Jay og Bill Gammel settu fram í bókinni The Essentials of Fly Casting. Þessar reglur eru enn í gildi og ég kíki reglulega á þessar greinar og myndbönd á vetrum. Ef þessar greinar hafa farið framhjá þér, þá eru þær hérna.