Nei, nú er ég ekki að spyrja lesendur, heldur vísa til þess þegar maður situr í mestu makindum heima við og einhver hringir, hendir á mann skilaboðum eða sendir tölvupóst og spyr hvaða taum maður notar. Úff, að fá svona spurningu er eins og flétta fjölþátta reipi, það eru svo margar breytur sem geta haft áhrif á svarið að maður eiginlega verður bara að svara einhverju almennu um sver- og stífleika miðað við flugu og lengd miðað við á hvaða dýpi viðkomandi ætlar að veiða. Þá hefur maður ekki tekið hitastig vatns, efni í taum eða mögulega stærð fisks með í reikninginn og þá getur voðinn verið vís fyrir þann sem spyr.

Auðvitað er hægt að víkja sér pent undan svari og vísa á einhverja af ‘standard’ formúlum fyrir taum eins og t.d. Taumalengd en þá er samt sem áður horft framhjá afar stuttum taumum og afar löngum taumum, mismunandi hráefni og umfram allt því sem skiptir verulegu máli; aðlögunarhæfni og reynslu veiðimanns. Það er nefnilega mikill munur á hæfum veiðimanni og reynslubolta. Ég hef nefnilega fengið það á tilfinninguna að reynsluboltarnir spá afskaplega lítið í mismunandi tauma, eru ekkert að velta sér upp úr samsetningu eða efnisvali, það er eins og mismunandi aðstæður, fiskur eða hvað eina sem getur haft áhrif á taumavalið sé orðið innbyggt í atferli þeirra og þeir þurfa ekkert að spá og spekúlera. Mér skilst að þetta sé fylgifiskur þess að vera reynslubolti umfram þá sem ‘bara’ brenna af áhuga. 

Ég er yfirleitt alltaf á oddatölu, þ.e. þegar ég er með flugustöng. Að vísu á ég stangir sem eru á sléttri tölu, en einhverra hluta vegna þá hefur mér alltaf þótt oddatölur eiga betur við þá veiði sem ég stunda. Hvort ég sé alltaf að nota þessa oddatölu alveg til fullnustu er svo allt annað mál.

Trúlega kemur það oftar en ekki fyrir að ég falli undir túlkun Ed Jaworowski sem hann setti fram í The Cast: Theories and Applications for More Effective Techniques um fluguveiðimenn sem ættu beinlínis að nota þyngri línu á stangirnar sínar heldur en númer þeirra segir til um.

Þetta set ég fram þvert ofan í mitt persónulega álit að vera ekkert að yfirspekka stangir, heldur nota rétt númer en prófa aðra uppsetningu af línu (hvernig hún er byggð) ef sú gamla virkar ekki. Línan þarf reyndar ekkert að vera gömul, ég hef alveg lent í því að kaupa línu af réttri þyngd en hún virkaði bara alls ekki. Ed aftur á móti beinlínis segir veiðimönnum sem alltaf veiða stutt að nota einu númeri þyngri línur en stöngin segir til um. Þetta styður hann með þeirri röksemd að AFTM kerfið gerir ráð fyrir besta samspili stangar og línu þegar þú ert með 30 fet hennar á lofti og tekur sem dæmi að sú lína á stöng #5 sé um það bil 140 grain. Ef þú ert aftur á móti alltaf í stutta spilinu, segjum 20 fetum, þá ert þú aldrei með meira en 100 grain á lofti af línu #5 og þessi 100 grain er um að bil þyngdin á línu #3. Til þess að nýta allt það sem stöng #5 hefur upp á að bjóða í stutta spilið (20 fet eða skemmra) þá er þér alveg óhætt að vera með línu #6 og þú þarft ekkert að óttast að yfirhlaða stöngina.

Mismunandi útgáfur og gerðir flugulína hefur oft borið á góma á FOS.IS þannig að lesendum verður gefið frí frá þeim hluta þroskaferils hennar að þessu sinni. Þess í stað langar mig að endurvinna og stytta texta sem ég setti saman fyrir annan vettvang og birta hér. Viðfangsefnið er forsaga nútíma flugulínunnar, úr hverju spratt hún og hvenær urðu helstu framfarir í þróunar hennar.

Það eru í raun hundruðir ára síðan fyrsta eiginlega flugulínan leit dagsins ljós og það var ekki hér á vesturlöndum heldur í Japan og hún var notuð á Tenkara stangir og er enn notuð. Svipaðar eða sambærilega línur komu fram á Bretlandseyjum árið sautjánhundruðogsúrkál, m.ö.o. á 18. öldinni. Rétt eins og í Tenkara línurnar var notað hrosshár í þessar línur. Línurnar voru ekkert ósvipaðar þeim sem við þekkjum í dag sem ofurlínur fyrir kaststangir en til að byrja með voru þær ofnar úr tiltölulega fáum taglhárum, oftast ekki nema þremur eða fimm í einu. Þessar línur voru að vísu lítið notaðar til að kasta flugunni út á vatnið, meira til að sveifla stöng með áfastri línu og flugu út yfir lækjarsprænu þannig að flugan kæmist í færi við fiskinn, eða öfugt, rétt eins og Tenkara austur í Japan.

Það var ekki fyrr en áratugum síðar að menn tóku til við að vefa fíngerðari línur úr fleiri hárum að unnt var að kasta línunni að einhverju viti og leggja fluguna niður á mun fleiri staði á vatnsborðinu heldur en áður. Þessar flugukastlínurnar voru taperaðar frá enda og fram að flugu, byrjuðu í 18 hárum og enduðu í þessum þremur hárum sem fæst gera orðið í ofinni línu.

Helsti ókostur þessara fyrstu flugukastlína var ending þeirra. Hrosshárið var fljótt að trosna og ekki þurfti mikið til þess að þær beinlínis tættust niður þannig að menn fóru fljótlega að fikra sig áfram með annað efni í línurnar. Það voru gerðar ýmsar tilraunir með jurtir og aðrar tegundir af hári en það var ekki fyrr en vesturlandaþjóðir komust yfir leyndarmál Kínverja varðandi eldi silkiorma að einhverjar verulega framfarir urðu. Fyrst var silkiþræði bætt við hrossháralínuna og smátt og smátt var hlutfall silkis aukið þannig að á endanum hvarf hrosshárið alveg. Þessar línur gerðu töluverðar kröfur til umhirðu og gera enn í dag að einhverju leiti, þó ekkert miðað við það sem fyrst var.

Meirihluta nítjándu aldar og vel fram á þá tuttugustu (1800-1937) var lítið um framþróun í gerð flugulína. Að vísu spruttu upp nokkrir þekktir framleiðendur ofinna flugulína upp úr aldamótunum, flestir tengdir eða afsprengi fataiðnaðarins, m.a. Cortland árið 1915. Það var ekki fyrr en árið 1927 að rannsóknir DuPont á fjölliðaþráðum hófust og árið 1935 kynnti Wallace Carothers nýtt hráefni sem átti eftir að umbylta þróun flugulína, nylon. Fyrsta ofna flugukastlínan úr þessu nýja hráefni var framleidd árið 1937 og upp úr 1940 hóf Leon P. Martuch hjá Dow Cemicals tilraunir með að hjúpa þennan ofna kjarna með plastefni til að auka enn frekar endingu línunnar. Fimm árum síðar stofnaði Martuch fyrirtæki sem fékk nafnið Scientific Anglers sem var í raun fyrsta fyrirtækið sem einbeitti sér að þróun og framleiðslu þeirra flugulína sem við þekkjum í dag. Raunar er það svo að bæði Cortland og Scientific Anglers gera tilkall til þess að hafa komið fyrstir fram með fullskapaða og nothæfa flugulínu með kápu utan um ofinn kjarna, rétt eins og þær sem við þekkjum í dag.

Ég hef í gegnum tíðina séð ýmsar aðferðir veiðimanna við að tengja línu við undirlínu. Sumir hverjir nota einhverja samsuðu af hnútum, ég notaði alltaf Albright hnútinn og var alveg sáttur, þangað til eitthvað fór úrskeiðis sem ég raunar skrifað á minn reikning. Þannig er að ef Albright er ekki rétt gerður og vandað til verksins, þá getur hann auðveldlega sært línuna þannig að hann strippar kápuna af og skilur kjarna línunnar eftir berann. Í verstu tilfellunum getur hann tekið upp á því að renna niður af línunni þannig að allt leiki laust þegar á reynir.

Eftir eigin aulaskap minn fór ég að útbúa fasta lykkju á undirlínuna sem var nægjanlega stór þannig að ég gæti smeygt henni yfir fluguhjólið. Að sama skapi setti ég lykkju, mun nettari, á flugulínuna ef hún var þá ekki soðinn á frá framleiðanda. Þegar lína og undirlína eru tengdar saman með þessum hætti, þá er auðvelt að skipta um línu eða undirlínu þegar önnur hvort hefur runnið sitt skeið. Sumir hverjir húkka línunni meira að segja af undirlínunni þegar þeir baða hana í volgu vatni áður en þeir ganga frá í lok tímabilsins, sem er einmitt núna um þessar mundir. Það er e.t.v. góður tími núna til að gera hvort tveggja; þrífa línuna og tengja hana með lykkju í lykkju við undirlínuna?

Ég held að það hafi verið í einni af Ástríks bókunum sem þessi gullvæga setning var höfð eftir Spartverjum; Ef stóra tá þín er of stutt, gakktu þá fetinu framar. Mér er til efs að þetta sé sannleikanum samkvæmt, ekki ber að trúa öllu sem Ástríkur hefur sagt. Jæja, þá er ég búinn að ná athygli lesandans og tókst meira að segja að lauma að þessu eina feti inn sem getur skipt máli.

Mínir taumar skiptast oftast í þrjá hluta; sverasta partinn sem er næst línunni (60%), miðju parturinn (20%) og taumaendinn (20%). Eins og gengur þá styttist taumaendinn eftir því hve oft ég skipti um flugu og þá vantar stundum allt í einu eitt fet á tauminn þannig að hann sé af æskilegri heildarlengd. Úr þessu er vitaskuld einfalt að bæta, hnýta eitt fet til viðbótar eða klippa taumaendann af og setja nýjan í upprunalegri lengd. Þetta er ekkert flókið, eða hvað?

Gefum okkur að ég standi lánlaus á bakkanum eftir ótilgreindan fjölda kasta og að mér kemur reynslubolti, gjóir augunum á tauminn minn og segir; Ég er nú alltaf með lengri og grennri taum hérna, hún er svo stygg. Til einföldunar skulum við segja að ég sé með heildarlengd taums upp á 10 fet, 6 fet af 0.50 mm (sem er u.þ.b. 2/3 af línusverleikanum mínum) 2 fet af 0.30 mm (0X) og 2 fet af 0.22 (2X).

Mér væri í lófa lagið að lengja tauminn minn með 4 fetum af 0.18 mm (4X) þá væri hann samtals 14 fet í stað 10 áður, ég væri þá næstum því að taperingunni á tauminum (0.50 > 0.30 > 0.22 > 0.18) eða hvað? Nei, það er víst ekki svo að þessi taumur sé til stórræðanna. Væntanlega yrði ég smækka fluguna ef þá taumurinn í heild sinni réði við að rétta úr sér á annað borð, en það er alltaf hætt við að aflið í kastinu dræpist í þessum nýju 4 fetum af fremsta efninu.

Nær væri að taka fram 7 fet af 0.50, hnýta 4 fet af 0.30 og 4 feta taumaenda úr 0.20 í nýjan taum. Formúlan væri þá að vísu ekki 60/20/20 en nógu nálægt því til að virka og ég væri búinn að ná lengri taum og í raun einu feti framar.

Að lengja taum, annað hvort með því að lengja taumaendann umtalsvert eða bæta nýjum (grennri) taumaenda sem fremstra parti, virka afar takmarkað. Það er ekki bara sverleiki taumsins frá byrjun til enda sem skiptir máli, líka það sem er þarna á milli. Það má hugsa sér alla missmíð á taum eins og hlykk á garðslöngu, hver einasti hlykkur seinkar því að vatnið komi fram úr henni, vatnið skila sér síðar eða ekki.