Flokkur: Hnýtingarefni

Fyrir ekki mörgum árum síðan byrjaði ég aðeins að fikta með epoxíð í flugur. Þetta er sniðugt efni og hægt að hleypa nýju lífi í hefðbundnar púpur með því. Ein helsta ástæða þess að ég hætti að nota epoxíð var einfaldlega orðlögð óþolinmæði mín, ég hreint og beint nennti ekki að bíða eftir að límið þornaði. Meira að segja hraðþornandi lím var of lengi að þorna fyrir minn smekk.

Síðustu vikur hef ég verið að fikta með LCR (e: light curing resin) eða það sem í daglegu talið er kallað UV lím. Já, ég er nokkuð seinn til, því margir hnýtarar hafa verið að nota þessi efni í áraraðir og líkað vel. Flestir nota þetta efni til að magna útfjólubláageislun flugna, en það má ekki gleyma því að þetta efni er líka tilvalið til að byggja til dæmis búk og haus á púpur.

Rétt eins og um annað sem tengist fluguhnýtingum, þá eru til ótal tegundir þessara efna og með mismunandi eiginleika. Sumt er þunnt, annað miðlungs og enn annað svo þykkt að við liggur að maður þurfi kíttisspaða til að smyrja því á fluguna. Það sem ég hef prófað er þunnt og miðlungs, ef það segir einhverjum eitthvað. Mér skilst á þeim sem betur þekkja þessi efni en ég, að það sé ekki ósvipað gamla góða lakkinu, það eigi það til að þykkna með tímanum þannig að mér var ráðlagt að velja þunnt og miðlungs.

Einn helsti kostur þessara efna er, að því gefnu að menn noti nokkuð gott UV ljós, að það storknar fljótt og endist mjög vel. Efnið dregur sig lítið sem ekkert saman, jafnvel þótt maður hafi það nokkuð þykkt og síðast en ekki síst, það er margfalt umhverfisvænna heldur en epoxíð og mörg önnur efni sem menn hafa verið að fikta með síðustu áratugina. Ókosturinn við efnið hefur hingað til verið sá að það er töluvert dýrara heldur en annað lím og þar að auki þarf að lýsa það með þar til gerðu UV ljósi. Hrakfallasögur þeirra sem hafa reynt að nota blátt laserljós á þessi efni eru nokkrar til, þannig að það er um að gera að kaup rétt ljós. Annars hefur verðið á bæði efnum og ljósum farið hraðlækkandi síðustu misseri, væntanlega í kjölfar aukinnar notkunar.

Nú hef ég ekkert fyrir mér annað en orð mér reyndari manna, en mér skilst að gott UV ljós sendi frá sér u.þ.b. 200 lumen / 3,4 vött og eigi helst að vera með mörgum LED perum. Einnar peru ljós er víst eitthvað síðri en fjölperu ljós.

Eftir að ég rak augun í ágætan samanburð helstu efna til fluguhnýtinga, þá lét ég slag standa og prófaði UV lím og er bara nokkuð sáttur við mínar fyrstu flugur í vetur mun ég eflaust bæta þó nokkrum UV púpum í safnið.

Þetta gamla góða var notað í einhverri auglýsingu hér um árið. En er þetta gamla alltaf gott eða er það kannski bara nógu gott eða mögulega orðið ónýtt? Ég fór að velta þessu fyrir mér um daginn þegar talið barst að því að standsetja hnýtingarborðið eftir sumarið, setja sig í startholurnar og yfirfara hnýtingarefnið og útbúa innkaupalista yfir það sem vantar.

Þeim fer fækkandi hnýturunum sem nota silkiþráð við hnýtingar, helst eru það hreintrúarmenn sem hnýta þessar klassísku alveg eftir forskriftinni sem nota silki, held ég. Silki og silki er ekki það sama, ég komst að því þegar ég eignaðist nokkrar spólur af nokkuð þykku silki til skrauts um árið. Umbúðirnar voru vandlega merktar silk made from polyester sem er náttúrulega svipað og segja ekta gervileður. Polyester er gerviefni sem eldist mjög vel, það er næstum því eilíft, því miður liggur mér við að segja. Þetta er plastefni sem eyðist mjög hægt í náttúrunni. Alvöru silki er af allt öðrum toga og í allt öðrum verðflokki. Silki er náttúrulegt efni, slitsterkt en eyðist auðveldlega og á því passaði ég mig ekki. Ég átti nefnilega líka mjög fíngert silki sem ég passaði ekkert sérstaklega vel og það einfaldlega skemmdist á fáum árum. Ef þú átt alvöru silki, prófaðu slitstyrkinn áður en þú byrjar á einhverri fallegri flugu í vetur og lendir í endalausum vandræðum og slítur þráðinn í sífellu. Beint út af reynslubankanum; athugaðu vel hvort þráðarhaldarinn þinn sé örugglega ekki standi, ekki skörðóttur eða pakkaður af lakkleyfum áður en þú þræðir hann með silki. Silki trosnar og slitnar mjög auðveldlega ef einhver fyrirstaða eða skörð eru í rörinu í haldaranum, meira að segja þótt það sé nýtt og í fullkomnu lagi.

Ég hef í mörg ár haldið því fram að það sé ekkert til sem heitir einskisverður fróðleikur (e. useless information), það er alltaf hægt að notast við eitthvað af þessum, þó ekki væri nema til þess að leggja útfrá honum í efnisöflun. Eitt af því sem varð mér hvatning til smá vefleitar er sú staðreynd að nylon kom fyrst fyrir augu almennings árið 1938, nánar tiltekið í hárum tannbursta og skömmu síðar í sokkabuxum. Mér skilst að þessar fyrstu sokkabuxur séu fyrir löngu horfnar einfaldlega vegna þess að hráefnið í þeim hefur fyrir löngu brotnað niður og þar með buxurnar sjálfar.

Fljótlega eftir að byrjað var á að spinna nylon í þráð fóru menn að nota hann til fluguhnýtinga, hvaða ár veit ég ekki nákvæmlega en ég las um það á heimasíðu American Museum of Fly Fishing að þeir væru í stökustu vandræðum með einhverja safngripi (flugur) vegna þess að þeir væru að losna í sundur vegna þess að hnýtingarþráðurinn væri að morkna í sundur. Ég ætla rétt að vona að menn séu ekki í þessum vandræðum með eitthvað sem leynist í fluguboxunum.

Mér skilst að hnýtingarþráður úr nylon hafi takmarkaðan líftíma, hve langan greinir menn síðan verulega á um. Tom Rosenbauer tekur greinilega enga sénsa og skiptir öllum sínum hnýtingarþráðum út á tveggja ára fresti. Væntanlega fær hann einhvern góðan afslátt hjá Orvis, verandi starfsmaður þeirra og þarf ekki að horfa í aurinn þegar kemur að endurnýjun. Aðrir hnýtarar segjast nota nylon þráð sem sé orðinn meira en 5 – 6 ára og það sé ekkert að honum. Reyndar taka þeir fram að stundum þurfi þeir að vinda ofan af keflunum, einu eða tveimur lögum af þræði þannig að upprunalegur litur kemur í ljós. Það að nylon lætur lit með tímanum er einmitt skýrt merki um að efnið sé farið að brotna niður, verður þurrt og stökkt.

En er eitthvað til ráða ef nylon er byrjað að brotna niður? Algjörlega án ábyrgðar, þá hef ég hér eftir eina ábendingu sem smellt var fram á erlendum spjallþræði; Taktu skaftpott með ½ lítra af vatni og bættu eins og einni matskeið af hlutlausri matarolíu út í vatnið. Hitaðu vatnið að suðu og stilltu lokið á pottinum þannig að gufuna leggi út til hliðar. Stilltu gömlu hnýtingarkeflunum þannig upp að gufuna leggi um þau og leyfðu þeim að hitna vel. Þetta skilst mér eigi að þrífa hnýtingarþráðinn og að einhverju marki endurnýja í það minnsta yfirborðsfituna í þræðinum.

Ég get mér þess til að líftími nylon fari mikið eftir því hvernig þráðurinn sé geymdur. Nylon brotnar niður fyrir áhrif sólarljóss, hita og raka. Ætli gamli frasinn Geymist á þurrum og köldum stað sé ekki bara í fullu gildi þegar kemur að heppilegum geymslustað. Annars get ég heilshugar tekið undir undrun og hneykslun sem kom fram í einu kommenti á spjallsíðu; Þetta á náttúrulega ekki að vera neitt vandamál, hnýttu bara flugur þangað til þráðurinn klárast.