Á hverju sumri sér maður annað hvort auglýst eftir týndu fluguboxi eða eiganda þess. Fyrir nokkrum árum síðan rakst ég á eitt svona munaðarlaust flugubox við Þingvallavatn. Ég auglýsti á öllum mögulegum miðlum eftir eiganda þess, en það gaf sig aldrei nokkur maður fram þannig að þetta box dagaði uppi hjá mér og nú trúlega löngu dottið í glatkistuna hjá mér. Ég á í alvöru glatkistu hérna í skúrnum þar sem ég safna öllu mögulegu afdönkuðu dóti sem tengist veiðinni.

Hvernig væri nú að merkja fluguboxin sín með nafni eða símanúmeri eða tölvupóstfangi, ef svo ólíklega vildi til að maður mundi nú týna því í sumar?

Að læra að kasta flugu er ótrúlega skemmtilegt og flestir veiðimenn, á einhverjum tímapunkti, freistast til þess að þenja kastið eitthvað út í buskann. Það eru vissulega til þau augnablik þar sem gott er að ráð við tiltölulega langt kast, en það er kannski óþarfi að láta lengd kastanna skyggja á stuttu köstin og tökurnar sem langoftast eru vel innan kastfæris medium action stanga.

Nú er Harry karlinn kominn á þetta skeið, hann vill endilega ná þessum löngu köstum og þá dugar medium action stöngin ekki lengur, eða hvað? Þurfa góðir kastarar þessar stífu fast action stangir til að ná þessum löngu köstum? Ég treysti mér ekki til að segja af eða á um þetta, en eitt er víst, allir þeir sem ég þekki og geta kastað langt, mjög langt eru vopnaðir stífum stöngum. Flestar stangir sem falla undir þessa skilgreiningu svigna aðeins niður um þriðjung lengar frá toppi þannig að þær hlaðast mjög fljótt í kastinu og að sama skapi skila þær hleðslunni hratt út í línuna, hraði línunnar verður því samsvarandi meiri.

En þegar kemur að veiði þar sem framsetning flugunnar skiptir höfuðmáli, þá eru þessar stangir ekki sérstaklega hentugar og þær deyfa upplifun veiðimannsins af fiski til muna meira en mýkri stangir. Fast action stangir virka best fyrir þá sem kasta snöggt, þurfa að berjast við mótvind og eru að veiða stóra fiska með stórum eða þungum flugum. En þar með er ekki sagt að það sé ekki hægt að veiða með línu #6 og flugu #22 á þessar stangir, það er vel mögulegt. Að vísu temprar stíf stöng ekki óvæntar hreyfingar fisksins eins vel og mýkri stöng, en vanur veiðimaður hefur þá önnur spil á hendinni til að grípa í sem vega upp á móti þessum galla.

Að því gefnu að Harry hefði ekki endanlega misst allan áhuga á að leita sér að flugustöng á sínum tíma, þá þætti mér ekki ólíklegt að hann ætti nú þegar miðlungs hraða stöng. Flestar fyrstu stangir veiðimanna eru medium action. Þetta eru stangirnar sem hlaða sig niður að miðju eða aðeins lengra. Þrátt fyrir að vera stífari heldur en slow action stangirnar, þá er nóg eftir af tilfinningu í stönginni þannig að veiðimaðurinn finnur vel fyrir fiskinum. Stífleikanum fylgir það einnig að maður finnur betur hvort línan hleður stöngina að einhverju marki sem er töluverður kostur, ekki satt.

Að þessu sögðu, þá er rétt að taka það fram að þessar stangir eru ekki á neinn hátt eyrnamerktar byrjendum eingöngu. Margir veiðimenn sem hafa frekar hægan kaststíl velja þessar stangir einfaldlega vegna þess að þær virka heilt yfir vel í púpuveiði, þurr- og straumflugur. Með bættum efnum og aðferðum við stangarframleiðslu, hafa þessar stangir öðlast nýtt líf. Þær nýrri hlaða sig jafnvel betur en áður, bjóða samt sem áður upp á sömu mýktina og leyfa veiðimanninum að finna vel fyrir jafnvel minnsta fiski.

Þeir veiðimenn sem hafa tamið sér hraðan kaststíl eru yfirleitt ekki sáttir við svona stangir, finnst þeir ekki ná nægri hleðslu úr þeim og kjósa heldur stífari stangir.

Eftir hugljómun Harry‘s hér um daginn, sjá Að vera eins og Harry, þá fór hugur hans til stanga að leita út fyrir stöngina sem valdi hann. Þetta er ekki óalgengt hjá þeim sem hafa náð valdi á sinni fyrstu stöng, stöng sem mögulega fyrirgefur auðveldlega byrjendamistökin í flugukastinu og virkar fullkomlega, en viðkomandi langar að prófa eitthvað nýtt. Á þessum tímapunkti standa veiðimenn frammi fyrir þessu eilíflega vandamáli sem hugtakanotkun framleiðenda stanga getur verið.

Ef þú, lesandi góður nennir ekki að lesa meira, hvað þá næstu tvær greinar um Harry sem eiga eftir að birtast, þá er styttri útgáfan af þeim öllum svona:

Í þessari grein verður sagt frá slow action stöngum sem bogna alveg að 90% niður að handfanginu. Í næstu grein verður sagt frá medium action stöngum sem bogna allt að 60% niður að handfanginu. Síðasta greinin um Harry verður um fast action stangir sem bogna að mestu í efstu 30%.

Á síðari árum hafa stangarframleiðendur snúist af hinum hæga, mjúka vegi og stífnað heldur upp. Hugtakið slow action er nánast horfið úr lýsingum á nýjum stöngum og í dag heita þær orðið full flex eða eitthvað sem gefur til kynna að þær séu sérhannaðar til þess að leggja fluguna fallegar fram. Það hefur í raun sáralítið breyst í þessum stöngum, þær eru ennþá boðnar í lengdum frá 6 fetum og upp í 9 og eru svolítið eins og hálfsoðið spaghettí þegar maður tekur á þeim í veiðiversluninni.

Þessar stangir eiga það sameiginlegt að í kasti með línu og öllu þá svigna þær alveg niður í handfangið og virka hægar. Hvert einasta kast er hlaðið tilfinningu fyrir ferli línunnar, en það er eiginlega eina hleðslan sem talandi er um. Ef fiskur tekur fluguna, þá fer það ekkert fram hjá veiðimanninum og hann finnur fyrir honum alla leið í háfinn. Þetta eru stangirnar sem þurrfluguveiðimenn vilja, lítið afl í þeim og línuhraðinn afskaplega lítill.

Sá sem ætlar með svona stöng í mikið vatn þar sem fiskurinn liggur lengst í burtu á í vændum ótrúlega tíðindalitla veiðiferð, hvað þá ef það blæs einhver vindur.

Þegar stór er spurt, verður oft fátt um svör. Um daginn var ég spurður að því af fjölskyldumeðlim hvernig ég færi að því að velja mér flugustöng. Áður en mér tókst að svara einhverju sem mér fannst gáfulegt kom framhaldsspurning; Eða velur flugurstöngin þig, svona eins og sprotinn valdi Harry Potter?

Ég játa það fúslega að mér þótti þetta ótrúlega sniðug samlíking og ég fann mig svolítið í sömu sporum og Harry. Að vísu hafa heilu hillurekkarnir aldrei tæmst þegar ég sveifla flugustöng í fyrsta skiptið, hvað þá að eitthvað hafi brotnað, en það hefur komið fyrir að mér hefur fundist ég hafa himinn höndum tekið þegar ég prófa stöng í fyrsta skiptið.

Annars er fátt meira fráhrindandi fyrir byrjendur heldur fá aðstoð við fyrstu kaupin frá einhverjum sem getur bara ekki hætt að segja þér allt milli himins og jarðar um eiginleika, kosti og dásemdir allra stanganna sem hann á. Þá er nú betra að lenda á fáorðum afgreiðslumanni eins og Ollivander sem pikkar prikið fram sem passar í örfáum tilraunum.

Þeir sem eru lengra komnir hafa margir hverjir sérstaklega gaman að því að prófa stangir, þakka fyrir sig og koma aftur og aftur til að prófa sömu eða einhverja aðra stöng. Það er bara eins og þeir smelli alls ekki við neina stöng og þá getur málið snúist um annars konar aðstoð.

Kannski þarf viðkomandi aðstoð frá einhverjum galdramanni sem getur lagfært kaststílinn eða í það minnsta sagt til um hvað þurfi að lagfæra.

Ég á mjög góðan kunningja sem aldrei hefur brotið stöng og það sem meira er, hann er virkur og mjög lunkinn veiðimaður þannig að stangirnar hans eru ekki bara upp á punt. Einu sinni var ég svona líka, en svo braut ég stöng, braut síðan aðra og enn aðra og nú er ég hættur að muna nákvæmlega hve marga stangarparta ég hef brotið í gegnum árin. Síðastliðið sumar slapp ég við stangatjón, en það er óhætt að segja að ekki hafi allir verið svo heppnir. Fastir liðir eins og venjulega dúkkuðu upp á samfélagsmiðlum; Hvert nær ábyrgð seljanda?

Margir framleiðendur selja stangir sínar með ábyrgð, sumir ævilanga, aðrir aðeins í einhverja áratugi og svo eru náttúrulega líka þeir sem ábyrgjast aðeins að þú getur keypt varahluti í þær gegn hóflegu gjaldi. Lengi vel var ég í töluverðum vafa um mat manna á ábyrgð framleiðanda og þar með seljanda. Ég gat vel sett mig í þau spor að meta gæði ábyrgðar og/eða þjónustu út frá tíma, þ.e. hve langan tíma það tæki að fá part í stöngina mína. En þegar kom að því að meta kostnað við umstangið, þá datt ég aðeins út. Ég heyrði nokkrar tölur sem nefndar voru í setningum eins og; Ég fæ alltaf nýjan part, þarf bara að borga sendingarkostnaðinn …. 4.000 kr. og hann kemur á innan við 4 vikum. Annar nefndi að hann væri til í borga meira fyrir ákveðna tegund stangar, á henni hvíldi lífstíðarábyrgð og ekkert borgað. Enn annar staðhæfði að hann ætti bestu stöng í heimi; Ég þarf aldrei að borga neitt, stöngin mín er svo góð að hún bilar aldrei. Mér lá við að grípa í þennan gamla góða frasa aldrei að segja aldrei en ég þagði og hugsaði frekar um þennan 4.000 kall. Fyrir nákvæmlega þá upphæð hafði ég nefnilega fengið þann part sem ég braut fyrst og nokkrum sinnum í viðbót. Ég skaust út í bæ með þessa upphæð og sótti partinn, málið dautt og ég þurfti ekki að bíða í 4 vikur. Viðkomandi stöng var ekki seld með ábyrgð umfram hið sjálfsagða að hún væri í lagi þegar ég tók hana úr pokanum. Síðan þetta var, þá hef ég þurft á nokkrum pörtum að halda, bæði í stöng með ábyrgð og líka án ábyrgðar. Hvoru tveggja tók álíka tíma og kostaði mig næstum það sama þegar upp var staðið en ég kvarta ekki.

Af umræðu sem ég varð vitni að er nokkuð ljóst að sumir kaupendur vita ekki nákvæmlega hvað þeir voru að kaupa. Ábyrgð ákveðins vörumerkis nær ekki alltaf til ódýrari tegunda hennar, þetta er þekkt hjá vel flestum framleiðendum í meira eða minna mæli. Eftirársmódel eða ódýrari framleiðsla eru oft seld með skertri ábyrgð og kaupandinn þarf því að vera vakandi yfir því hvað fellst í kaupunum. Þetta á ekki síst við um kjarakaup sem bjóðast reglulega á netinu þar sem búið er að pakka eldra módeli í pakka með ódýru hjóli, línu og taum. Græjurnar sjálfar standa alveg fyrir sínu, svo lengi sem vel er farið með þær, en kaupandinn getur ekki vænst þess að á settinu sé lífstíðar- eða áratuga ábyrgð. Kaupandinn ætti eftir sem áður að geta vænst þess að seljandi taki skýrt fram að viðkomandi pakki falli ekki undir langtímaábyrgð sem viðkomandi vörumerki er þekkt fyrir.

Ábyrgð eða ekki ábyrgð, þá liggur nú sökin á stangarbrotum eftir sem áður (næstum) alltaf hjá eigandanum. Það getur t.d. aldrei talist léleg eða gölluð framleiðsla ef maður brýtur stöngina með því að stíga á hana eða skellir á hana hurð. Hvað þá ef maður leggur af stað í kast með þungri flugu í allt of miklum vindi, snýr sér í vitlausa átt og slæmir flugunni í stöngina. Þá getur maður alveg eins skotið á stöngina með haglabyssu. Þegar öllu er á botninn hvolft, þá snýst líftími stanga fyrst og fremst um meðferð og umönnun eigandans, ef undan eru skilin hrein og klár óhöpp. Við óhöppum getur maður tryggt sig með því að kaupa stöng í árlangri, fullri ábyrgð eða þá gengið úr skugga um að varahlutakostnaður sé hóflegur og sé ávalt fyrirliggjandi.