Category: Græjur

Það er einkennilegur andsk…. hvað þessar vöðlur vilja fara að leka með tímanum. Reyndar er tíminn afstæður þegar kemur að vöðlum, nýjar vöðlur geta í raun verið eldgamlar og gamlar vöðlur geta verið næstum því nýjar. Aldurinn snýst meira um notkun heldur en ár.

Það stendur víst einhvers staðar hér á vefnum að ég er óttalegur vöðluböðull og trúlega gildir það ennþá, en ég hef samt lagast með aldrinum. Ég þekki takmörk vaðlanna minna betur en áður, sumar hafa verið 3ja laga, aðrar 4ra og einhverjar hef ég eignast sem eru 5 laga. Mín reynsla er; þær þola meira hnjask því fleiri lög sem þær geyma, svona næstum því. Í mínu tilfelli eru það reyndar ekki sléttu og felldu fletirnir; framanverð læri, afturendinn eða skálmarnar sem eru hve óþægastar. Saumarnir og sokkarnir eru minn Akkilesarhæll og einmitt hællinn á sokkunum. Einhverra hluta vegna, þá vill hællinn helst taka upp á því að leka eða þá saumarnir í klofinu og niður með innanverðum lærunum. Áður fyrr var það afturendinn og tærnar sem voru hve leiðinlegastar. Nú hef ég lært það af biturri reynslu að setjast ekki hvar sem er niður, hvorki óvart né vísvitandi. Svo hef ég líka tekið mig á að klippa táneglurnar fyrir veiðiferðir og þá fór fremsti partur sokkanna að vera til friðs. Nú þarf ég bara að temja mér að passa betur upp á steina og sand í vöðluskónum þannig að sokkurinn haldi líka í hælinn.

Í öllum þeim greinum sem maður finnur á netinu um það hvernig maður getur lengt líftíma vaðlanna eru flestir sammála um að geyma þær aldrei samanbrotnar, blautar eða í loftþéttum umbúðum. Fjarri sólarljósi, sem er í sjálfu sér svolítið skondið en kannski ekki mikið vandamál hér á landi, og umfram allt ekki í of miklum hita, sem er heldur ekki vandamál um þessar mundir.

Ég hef það fyrir reglu að hengja vöðlurnar mínar upp á herðatré um leið og heim er komið, ásamt jökkum og vestum og eins og sést þá er dregið vandlega fyrir gluggann þannig að ekkert óþarfa sólarljós kemst að þeim.

Þrátt fyrir að ég hef rekist á einhverjar greinar þar sem minnst er á að þvo vöðlurnar í þvottavél, þá hef ég aldrei gert það, jafnvel þótt einhver undrameðöl séu til sem hægt er að úða á þær til að ná þeim vatnsþéttum eftir þvott. Ég bara trúi ekki á þau undrameðul sem eiga að ná því að endurnýja upprunalega vörn efnisins eftir duglegan rúnt í þvottavélinni. Ég hef látið mér nægja að þurrka af þeim með rökum klút eða svampi ef mér er farið að ofbjóða útgangurinn.

Hér áður fyrr var ég einlægur aðdáandi neoprene og brúkaði aðeins slíkar vöðlur. Eftir mjög hressilegt svitakast og endalaus vandræði með stígvélin á þeim, þá gafst ég upp og keypti mér betri ullarbrækur og skipti yfir í öndunarvöðlur. Óneitanlega litu þær út fyrir að vera þjálli og meðfærilegri, en ég gerði stór mistök í mínum fyrstu kaupum og þá meina ég stærðar mistök. Ég keypti þær í það minnsta tveimur númerum of stórar, var eitthvað hræddur um að ég kæmist ekki í þær verandi í þykkum ullarsokkum. Þær vöðlur tóku upp á því að leka á mettíma, einfaldlega vegna þess að þær krumpuðust í klofinu, á lærunum og langt niður eftir leggjunum. Krumpur í öndunarvöðlum eru ávísun á leka, bæði í efni og saumum. Eftir þessa bitru reynslu hef ég reynt að passa upp á það að kaupa vöðlur sem hæfa vexti og rúmmáli þess kropps sem í þær eiga að fara.

Eins og upphaf greinarinnar ber með sér, þá á ég samt sem áður lekar vöðlur, en þá kemur að viðgerðum, eða þá helst hvar viðgerðar er þörf. Meira um það síðar.

Talandi um að henda sér út í og berast með straumnum fram af næsta fossi. Um daginn þurfti ég að endurnýja nærsýnisgleraugun mín og þá þurfti ég að endurnýja veiðiglerin mín sem voru orðin heldur snjáð og rispuð. Ég hef sem sagt vanið mig á að vera með smellt-skautunargler (polarized) á venjulegu gleraugunum mínum þegar ég er í veiði í stað þess að eiga sérstök veiðigleraugu með styrk.

Þegar ég nefndi þetta við félaga minn þá setti hann mig í heilmikinn bobba og spurði hvort þau væru eitthvað 2, 4, 6 eða 8. Úps, var ég nú dottinn í einhverja vitleysu í þessum innkaupum mínum? Eða það sem verra væri, var ég kominn inn í enn einn samsíða veruleika stangveiðinnar þar sem hver veiðimaðurinn á fætur öðrum hefur sitt persónulega álit á hlutunum og allt fullt af sértrúarsöfnuðum?

Auðvitað fór ég á stúfana og leitaði að efni um mismundi tegundir skautunarglers. Í stuttu máli; það sem skiptir máli við skautunargler er að það verður að vinna á bylgjulengd hins sýnilega litrófs sem er á bilinu 400-700 nm. og hleypi aðeins í gegnum sig ljósbylgjum sem sveiflast í lóðrétta stefnu. Þannig stoppar glerið speglunina sem lárétt yfirborð (vatnið) kastar í augu okkar vegna þess að það ljós sveiflast í láréttri stefnu. Við sjáum fyrst og fremst betur niður í vatnið vegna þess að spegillinn og glampinn eru að mestu horfinn.

Önnur virkni í veiðigleraugum tengist í raun ekki skautuðu ljósi og til að ná þeirri virkni koma til sögunnar síur ljóss og lita. Til að draga úr magni ljóss sem glerið hleypir í gegnum sig, án þess að hafa áhrif á litasamsetningu þess, er notaður neutral density filter (ND) sem gefinn er upp í NDx þar sem 1/x er hlutfall þess ljóss sem síað er frá. ND2 sía dregur úr ljósinu um ½, ND4 um ¼ og þannig fram eftir götunum. Það magn ljóss sem sleppt er í gegnum glerið er gefið til kynna með VLT visible light transmission sem er einfaldlega sú prósenta ljóss sem berst til augans og er mæld eftir að öðrum síum hefur verið bætt í glerið.

Til að tempra eða magna ákveðna liti í ljósinu sem berst í gegnum veiði- eða sólglerlaugu eru notaðar litasíur, að ógleymdri UV síunni sem ætti að vera í öllum glerjum til verndar gegn útfjólubláum geislum sólar.  Það eru þessar síur sem hafa í raun mest áhrif á hvernig okkur finnast gleraugun virka undir tilteknum kringumstæðum:

• Gult (e: amber) eru mjög gott alhliða gler sem gefur hve bjartasta mynd og lengir daginn þegar rökkvar. Henta vel í þungbúnu veðri.
• Grá (e: grey) viðhalda litasamsetningu, mettun (e: saturation) og andstæðum (e:contrast) í miðlungs og björtu veðri. Henta vel við saltvatn, en síður við ferskt vatn þar sem grái liturinn dregur úr sýnileika fisksins.
• Koparlit (e: copper) eru góð alhliða gler sem draga vel úr glýju og skerpa andstæður og bjarta liti.

Að þessu sögðu, þá er rétt að geta þess að hinir og þessir framleiðendur veiðigleraugna hafa gefið mismunandi efnasamsetningu og eiginleikum glerja (plasts) hinar skemmtilegustu skammstafanir sem taka sig vel út í auglýsingum en breyta engu um virkni skautunarglersins. Það virkar alltaf eins, ef það er þá til staðar á annað borð. Ef þú ert ekki viss um að gleraugun þín séu með skautunargleri, prófaðu þá að horfa á mynd á farsímanum þínum í gegnum þau og snú gleraugunum u.þ.b. 45-60° Ef myndin dekkist eða lýsist eða hún hverfur alveg, þá ert þú með skautunargler í höndunum. Ef hún helst óbreytt, þá ert þú með einfalt litað gler í höndunum.

Umfram allt ætti veiðimaður aldrei að máta veiðigleraugu á netinu, láttu það eftir þér að fara í verslun, máta gleraugun í raunveruleikanum og ekki væri verra ef til staðar væri prufuspjald sem geymir falda mynd sem aðeins kemur í ljós með skautunargleri. Það eru nefnilega ekki öll veiðigleraugu með skautunargleri, sum eru bara venjuleg  lituð sólgleraugu með UV síu. Eftir allt þetta fann ég það út að veiðiglerin mín eru með skautunargleri sem vinnur á hinu sýnilega litrófi, með UV síu og með gulu gleri sem var reyndar augljóst frá upphafi.

Ég trúi að það sé aðeins einn annar iðnaður sem hefur framleitt jafn margar tegundir af sleipiefni eins og línuframleiðendur, fer ekki nánar út í það. Ég á nokkra kunningja sem hafa spáð töluvert í mismunandi tegundir af undraefnum sem eiga að lengja köstin þín um allan helming, gera lífið léttara á allan máta og nánast veiða fiskinn fyrir þig.

Einn þessara kunningja minna hefur haldið á lofti óþarfa vörumerkja í þessum bransa og notar bara ákveðna tegund af mælaborðahreinsi og ekkert annað á sínar línur á meðan annar segist ekki treystan öðru en því sem hannað er sérstaklega til línuþrifa og smurnings. Þetta er nú það dásamlega við stangveiðina, menn hafa sína skoðun á öllu mögulegu og halda sig við það sem þeim hentar best og hefur reynst þeim vel.

Ég hef svo sem mína skoðun á þessu og hef getið hennar hér á vefnum, en þegar ég var að taka myndir af stöngunum mínum um daginn vegna annarrar greinar, þá veitti ég því fyrst alvöru athygli að sumar stanganna minna voru með keramik lykkjum og aðrar ekki. Ég er ekki stangasnobbari og er reyndar yfirleitt nokkuð á skjön við aðra þegar kemur að því að velja stöng, því hef ég svo sem líka sagt frá hérna.

En varðandi keramik eða ekki, þá komst ég að því að þær stangir sem mér hefur alltaf þótt fara best með línu, leyft henni að njóta sín og stutt við gott rennsli, þær eru með neðstu lykkjuna úr keramik. Það skildi þó aldrei vera að þær hafi eitthvað marktækt að segja um gott rennsli? Annars get ég ekki stillt mig um að minnast á að mitt ráð til að halda rennsli í línunni er einfaldlega að halda henni hreinni, strjúka af henni með t.d. gleraugnaklút annað slagið.

Þegar ég lenti í því eitt sinn að stöng bilaði hjá mér og ég fór með hana í viðgerð þá lenti hún í höndum kunnáttumanns sem velti stangarpartinum vel og lengi fyrir sér og sagði svo; Hvers vegna ætli þeir hafi valið einfætta lykkju í stað tvífættrar? Nú verð ég að játa það að ég hafði bara ekkert spáð í það hvort lykkjurnar á stönginni væru festar á einum eða tveimur fótum. Það sem ég spáði helst í var hvort lykkjurnar væru fastar á stönginni eða ekki og einu sinni til tvisvar á sumri þá spáði ég í að þurrka innan úr þeim. Þetta var nú allt og sumt sem ég hugsaði um lykkjurnar á þessari stöng.

Reyndar fór þessi stöng einmitt í viðgerð vegna þess að lykkja rétt ofan við samskeyti losnaði, trúlega vegna þess að ég studdi oft þumlinum við lykkjuna þegar ég var að losa stöngina sundur. Ekki smart move, það lærði ég af þessu. Þetta er einhver ávani sem ég hef áunnið mér og hann er ekki góður þegar lykkjurnar standa aðeins á öðrum fæti. Sama hvað ég reyni að temja mér að taka um stöngina sjálfa, þá laumast þumallinn alltaf í átt að lykkjunni og ég styð við þegar ér sný stönginni. Annað tveggja, þá verð ég bara að hætta þessari vitleysu eða þá nota aðeins stangirnar sem eru útbúnar tvífættum lykkjum.

Þegar ég fór að skoða stangirnar mínar þá var það nú svo að allar hinar voru búnar lykkju sem stóð á tveimur fótum og satt best að segja hafði ég aldrei lent í vandræðum með neina þeirra. Ég er greinilega tveggja fóta maður.

Í hvert skipti sem ég hef verið spurður hvort þetta sé ekki afskaplega dýrt sport, þá hef ég snúist eins og skopparakringla og reynt af fremsta megni að gera viðkomandi grein fyrir því að það þarf ekki að éta fílinn í heilu lagi, smá biti dugar oft mjög vel til að seðja veiðihungrið. Um leið og undist hefur ofan af mér, læt ég þess samt getið að með tíð og tíma finnur maður ýmsar ástæður til þess að kaupa nýja stöng, nýtt hjól, léttara vesti o.s.frv. Að því leitinu til er stangveiðin ekkert frábrugðin öðru sporti eða áhugamáli, með aukinni ástundun vaknar forvitni fyrir nýjungum og hvort sem hún er tilbúin eða ekki, ástæða til að endurnýja búnaðinn.

Þrátt fyrir heldur lélega ástundun í sumar sem leið, þá lenti ég samt í ákveðnum hremmingum með búnaðinn minn. Gamla góða (níðþunga) fluguveiðihjólið fyrir fimmuna mína, tók upp á því að svíkja mig, stóð á sér þegar minnst varði, svona til víðbótar því að bremsan var eiginlega ekkert að virka lengur. Raunar er það svo að ég veiði mest af frekar smágerðum fiski á fimmuna og því ekkert endilega þörf á öflugri bremsu, verra var að stundum vatts ofan af hjólinu þegar minnsta varði á meðan ekkert gerðist þegar ég reyndi að draga línuna út af hjólinu. Eflaust hefði ég getað lagfært hjólið, en fyrst það var hvort hið er svo þungt og óþjált, þá keypti ég mér nýtt (létt) hjól með bremsu í lagi.

Verra var að uppáhalds sjöan mín tók upp á þeim skolla að brotna. Ég kannast auðvitað ekkert við það að hún hafi orðið fyrir hnjaski eða illri meðferð, hún bara brotnaði þegar minnst varði í upphafi kasts. Nú vandaðist málið; láta gera við, fá nýjan part eða leita mér að nýrri stöng? Úr varð að ég snéri mér til umboðsaðilans og bað hann að athuga með nýjan part í stöngina, en ég fór nú samt á stúfana og gúgglaði allt mögulegt og ómögulegt sem var í boði.

Það sem mér fannst vera ómögulegt við framboðið á flugustöngum var einfaldlega öll þessi sérhæfing sem var á boðstólum. Stöng fyrir lítinn silung, stöng fyrir miðlungs silung, stöng fyrir sjógenginn regnbogasilung, stöng fyrir smálax, stöng fyrir stórlax o.s.frv. Ég hef greinilega vanmetið gáfur laxfiska eða þeir hafa tekið einhverjum stökkbreytingum á síðustu árum, bíta þeir orðið aðeins ef stangirnar eru merktar þeim sérstaklega? Þegar ég var búinn að hneykslast nægju mína á þessu og hélt áfram að gúggla þyrmdi alveg yfir mig. Stangirnar sem voru eyrnamerktar þeim fiski sem ég helst hef veitt eru til í tveimur mismunandi útfærslum; fyrir púpur og fyrir þurrflugur. Getur mögulega verið að sérhæfing stangaframleiðenda sé gengin út í öfga? Ég skipti um gúggl aðferð og bætti enska orðinu versatile (ísl: fjölhæf) við í leitina mína og þá kom nú ýmislegt annað upp, eitthvað sem passaði betur hugmyndum mínum að flugustöng.

Það jákvæða sem allt þetta gúggl mitt hafði í för með sér var nú það sem ég í raun vissi, uppáhalds sjöan mín er heldur þung miðað við allar þessar nýju fallegu fjölhæfu stangir. Ég bíð í ofvæni eftir því að geta prófað sjöu úr ákveðinni fjölskyldu flugustanga sem væntanleg er á nýju ári. Hvort ég kaupi hana síðan, er allt annað mál, ég á eftir að upphugsa ástæður fyrir kaupunum. En eitt er víst, ég er ekki að fara kaupa sérhæfða stöng fyrir þennan fisk og aðra fyrir hin fiskinn.