Enn og aftur dettur mér Harry Potter í hug, síðast var það þegar ég var spurðum um val á flugustöng, en núna kviknaði þessi tenging hjá mér þegar mér varð fótaskortur á internetinu og lenti á myndbandi þar sem hönnuður hjá þekktu fyrirtæki kynnti byltingarkennda nýja flugustöng. Svona meðal annarra orða, þá er eins og stangarframleiðendur séu sífellt óánægðir með veiðisamfélagið, það er alltaf eitthvað byltingarkennt (e: revolutionary) á leiðinni frá þeim.

Þessi umrædda byltingarkennda stöng átti að vera með innbyggða skriðvörn, svona eins og flestir bílar í dag, sem átti að koma í veg fyrir að toppur stangarinnar leitaði til annarar hvorrar hliðar í kastinu með þeim afleiðingum að línunni skrikar fótur og sveigir frá beinni línu. Þessi hegðun er vel þekkt þegar hleðsla neðri hluta stangarinnar lendir í toppstykkinu með þeim afleiðingum að toppurinn fer að víbra í láréttu plani, sveigir til hliðanna.

Örvæntið ekki, þið þurfið ekkert að hlaupa og kaupa ykkur nýja stöng með skriðvörn, þ.e.a.s. ef þið eigið hana ekki nú þegar, því það er til gamalt og gott ráð við þessu. Með smá æfingu er hægt að vinna gegn þessari hegðun. Þegar þú leggur af stað í kast og verður var við að stönginn er mögulega ofhlaðin, þá getur þú, rétt áður en þú stoppar í framkastinu, snúið lítillega en snöggt upp á stöngina um örfáar gráður, þetta tekur hliðarvíbringinn úr toppstykkinu. Það sem þú þarft að læra er að finna hve margar gráður þú átt að snúa upp á stöngina til að vinna á móti ofhleðslunni, það er afar misjafnt eftir stífleika og gerð stanga hve margar gráðurnar eru.

Til að setja þetta í samhengi við annað sem ég hef nefnt hér á síðunni, þá er þetta snaggaraleg útfærsla á s.k. sveigkasti (e: curve cast) sem nota má til að koma flugunni á bak við hindrun, svo sem stein eða girðingarstaur úti í vatni sem eru ótrúlega margir á Íslandi.

Það þarf víst ekki að taka það fram að stangir eru mismunandi, þetta vitum við og flest tökum við mark á þessu þegar við veljum stöng þegar komið er á veiðistað. Nú er ég ekki að tala um mismunandi framleiðendur eða tegundir stanga, heldur styrkleika þeirra eftir þyngd og lengd. Síðustu ár hef ég verið gjarn á að lengja aðeins í vali stanga, hvort sem það er nú alltaf rétt eða ekki en á sama tíma hef ég haldið mig (að mestu) við ákveðna þyngd þeirra, þ.e. skv. AFTM skalanum.

Þó nýtísku stangir séu margar hverjar seldar með hástemmdum yfirlýsingum um aukna nákvæmni án þess að rýra notagildi þeirra til lengri kasta og viðureignar við stórfiska, þá er gamla góða skilgreiningin á hæfni stanga til nákvæmni, lengdarkasta og viðureignar alltaf svolítið umlykjandi.

Stangir #2 til #5 hafa lengi verið taldar heppilegar til nákvæmniskasta og ljúfari framlagningar á meðan stangir #6 til #9 eru taldar heppilegri fyrir lengri köst og #10 og upp úr fyrir viðureign við stórhveli. Að þessu sögðu, þá búa allar stangir yfir einhverri hæfni úr þessum þremur flokkum, mismunandi mikið en allar eitthvað. Það er kannski helst hæfni stanga til að eiga við stórhveli sem erfist illa niður í léttari stangir.

Svo er það þetta með lengdina, þar hafa menn lagt óljósa línu sem eins og margar aðrar línur getur sveigst og bognað eftir tegundum stanga og hefur vissulega gert það síðustu árin. Stuttar stangir (7 til 9 fet) er almennt talið henta betur í kröftugan fisk á meðan lengri stangir (9,5 fet og lengri) fyrir nákvæmi og léttleika í viðureign við smærri fisk.

Eins og ég nefndi, þá hafa stangir hin síðari ár verið að sveigja þessi lengdarviðmið töluvert. Nýjar framleiðsluaðferðir hafa aukið styrkleika lengri stanga þannig að margar þeirra henta ágætlega í viðureign við stærri fisk og því vel þess virði að skoða lengri stangir. Mín reynsla er að lengri stöng hentar mér betur heldur en stutt og þá er það ótvíræður kostur að geta, með skynsamlegum hætti, átt við fisk sem óvænt er í stærri kantinum á minn mælikvarða.

Hvað á barnið eiginlega að heita? Keflishalda, þráðarhalda, bobbin eða bara eitthvað allt annað. FOS.IS hefur haldið sig við keflishalda og heldur sig við það áfram.

Næsta spurning; hvað á barnið að verða þegar það verður fulltíða? Byrjendahöldur eru yfirleitt afar einfaldar; stífir leggir með smá hnúð á sitthvorum endanum sem stingst inn í tvinnakeflið. Þar sem leggirnir mætast er, með einum eða öðrum hætti fest stálrör sem þráðurinn er þræddur í. Byrjendahalda er mögulega ekki réttnefni því margir reyndir hnýtarar halda tryggð við þessar einföldu allan sinn feril og una sáttir við. Þeir sem ég hef heyrt í segjast einfaldlega vera komnir upp á svo gott lag með að stilla átakið á þráðinn í lófanum að þeir vilji engar aðrar.

En rekjum okkur aðeins áfram og tölum um næsta skref sem sú einfalda getur tekið í þroskaferlinu. Í sinni einföldustu mynd, þá er rörið sem þráðurinn er þræddur í gegnum út stáli með örlítið rúnuðum brúnum eða jafnvel ávölum flans á endunum. Sum þessara stálröra eru fóðruð með keramík, hertu gleri eða títaníum þannig að þráðurinn renni ljúflega fram úr höldunni þegar hnýtt er. Sumir hnýtarar velja þessar höldur þegar þeir hnýta með koparþræði, aðrir kjósa einfaldlega stálrör í meiri sverleika. Sjálfur hef ég eignast nokkrar svona fóðraðar höldur, en í fullri hreinskilni þá hef ég sjaldnast kunnað fyllilega við þær, ég kýs næstu kynslóð.

Sú kerflishalda sem ég hef mest notað er kerfishalda með röri úr keramík. Já, hún er viðkvæmari heldur en þær sem eru úr heilsteyptu stáli og ég hef þurft að endurnýja þær nokkrum sinnum ef ég er svo óheppinn að missa þær í gólfið eða reka utan í eitthvað hart eins og t.d. þvinguna mína. Það sem sagt flísast frekar auðveldlega úr þessum rörur og þá er voðinn vís fyrir hnýtingarþráðinn.

Næstu kynslóðir, sem margir segja vera fullþroska keflishöldur, eru þær sem hægt er að stilla tregðuna á hnýtingarþráðinn, þ.e. hve fast keflishaldan heldur við þráðinn þegar hnýtt er. Ég ætla ekki að hætta mér út í þau fræði sem liggja á bak við alla þá hönnun sem liggur að baki þeim allra bestu í þessum flokki, gæti best trúað að ef verkfræðingarnir á bak við sumar þessara halda hefðu gert mun betur heldur en þeir sem hönnuðu vatnsþéttu skilrúmin í Titanic eða eldflaugar sem tókust aldrei á loft eða skiluðu sér óvænt til baka. Þess í stað ætla ég að láta nægja að nefna að verð og gæði fara stundum hreint ekki saman í keflishöldum, þó vissulega sé vandað til efnisvals og hönnuna þeirra sem eru í verði yfir meðaltali. Hvaða útfærslu af og efnisval í keflishöldu menn kunna við, verður hver og einn að finna hjá sjálfum sér. Ég veit hvar ég á heima og legg eiginlega mest upp úr að öll meðhöndlun höldunnar sé einföld, auðvelt að stilla tregðuna og hún fari vel með þráðinn.

Eitt smáræði til að nefna að lokum. Flestar keflishöldur eru hannaðar miðað við algengustu stærðina á tvinnakeflum sem eru 31 mm á hæð. Hafið þetta í huga ef þið eruð að nota tvinna sem er á stærri eða minni keflum því sumar höldur ráða hreint ekki við breytilega stærð kefla.